Polyphosphoester: eine neue Plattform für abbaubare Polymere
Dr. Tobias Steinbach
Max-Planck-Institut für Polymerforschung, Ackermannweg 10, 55128 Mainz (Deutschland)
Search for more papers by this authorCorresponding Author
Dr. Frederik R. Wurm
Max-Planck-Institut für Polymerforschung, Ackermannweg 10, 55128 Mainz (Deutschland)
Max-Planck-Institut für Polymerforschung, Ackermannweg 10, 55128 Mainz (Deutschland)Search for more papers by this authorDr. Tobias Steinbach
Max-Planck-Institut für Polymerforschung, Ackermannweg 10, 55128 Mainz (Deutschland)
Search for more papers by this authorCorresponding Author
Dr. Frederik R. Wurm
Max-Planck-Institut für Polymerforschung, Ackermannweg 10, 55128 Mainz (Deutschland)
Max-Planck-Institut für Polymerforschung, Ackermannweg 10, 55128 Mainz (Deutschland)Search for more papers by this authorAbstract
Polyphosphoester (PPEs) spielen eine wichtige Rolle in der Natur. Sie strukturieren und bestimmen das Leben in Form von Desoxy- und Ribonukleinsäure (DNA und RNA) und speichern chemische Energie in Organismen als Pyrophosphate. In der Polymerchemie hingegen dominieren nicht-abbaubare Polyolefine und schwer abbaubare Polycarbonsäureester (PCEs), die heute in großem Maßstab industriell hergestellt werden. Neuere Arbeiten haben das Potenzial der PPEs für Anwendungen jenseits klassischer Flammschutzadditive aufgezeigt und ein schlüssiges Konzept vorgestellt, um diese Biopolymerklasse in modernen Anwendungen einzusetzen, die sich die Biokompatibilität und Abbaubarkeit sowie die Möglichkeit zunutze machen, die Polymereigenschaften an individuelle Bedürfnisse anzupassen.
References
- 1F. Westheimer, Science 1987, 235, 1173–1178.
- 2
- 2aG. Lapienis, S. Penczek, Macromolecules 1977, 10, 1301–1306;
- 2bP. Klosinski, S. Penczek, Macromolecules 1983, 16, 316–320;
- 2cS. Penczek, J. B. Pretula, K. Kaluzynski, G. Lapienis, Isr. J. Chem. 2012, 52, 306–319.
- 3J. Arvin, “Resinous compositions” U.S. Patent 2,058,394, 1936.
- 4W. E. Cass, “Organo-phosphorus resinous compositions” U.S. Patent 2,616,873, 1952.
- 5
- 5aK. S. Annakutty, K. Kishore, Polymer 1988, 29, 756–761;
- 5bK. Kishore, K. S. Annakutty, I. M. Mallick, Polymer 1988, 29, 762–764.
- 6
- 6aM. Richards, B. I. Dahiyat, D. M. Arm, S. Lin, K. W. Leong, J. Polym. Sci. Part A 1991, 29, 1157–1165;
- 6bK. Kishore, P. Kannan, J. Polym. Sci. Part A 1990, 28, 3481–3486;
- 6cK. Kishore, P. Kannan, K. Iyanar, J. Polym. Sci. Part A 1991, 29, 1039–1044.
- 7
- 7aS. Penczek, K. Kaluzynski, J. Pretula, J. Appl. Polym. Sci. 2007, 105, 246–254;
- 7bP. Klosinski, S. Penczek, Makromol. Chem. Rapid Commun. 1988, 9, 159–164;
- 7cA. Nyk, P. Klosinski, S. Penczek, Makromol. Chem. 1991, 192, 833–846;
- 7dZ. Liu, L. Wang, C. Bao, X. Li, L. Cao, K. Dai, L. Zhu, Biomacromolecules 2011, 12, 2389–2395.
- 8H. J. Lucas, F. W. Mitchell, C. N. Scully, J. Am. Chem. Soc. 1950, 72, 5491–5497.
- 9R. S. Edmundson, Chem. Ind. 1962, 1828–1829.
- 10Y. Iwasaki, K. Akiyoshi, Macromolecules 2004, 37, 7637–7642.
- 11T. Steinbach, R. Schröder, S. Ritz, F. R. Wurm, Polym. Chem. 2013, 4, 4469–4479.
- 12Y. Iwasaki, K. Akiyoshi, Biomacromolecules 2006, 7, 1433–1438.
- 13Y. Iwasaki, T. Kawakita, S. Yusa, Chem. Lett. 2009, 38, 1054–1055.
- 14J. Liu, W. Huang, Y. Zhou, D. Yan, Macromolecules 2009, 42, 4394–4399.
- 15L. Müller, T. Steinbach, F. Wurm, eingereicht.
- 16W.-J. Song, J.-Z. Du, N.-J. Liu, S. Dou, J. Cheng, J. Wang, Macromolecules 2008, 41, 6935–6941.
- 17S. Zhang, A. Li, J. Zou, L. Y. Lin, K. L. Wooley, ACS Macro Lett. 2012, 1, 328–333.
- 18Y. H. Lim, G. S. Heo, Y. H. Rezenom, S. Pollack, J. E. Raymond, M. Elsabahy, K. L. Wooley, Macromolecules 2014, 47, 4634–4644.
- 19S. Zhang, H. Wang, Y. Shen, F. Zhang, K. Seetho, J. Zou, J.-S. A. Taylor, A. P. Dove, K. L. Wooley, Macromolecules 2013, 46, 5141–5149.
- 20G. Lapienis, S. Penczek, Macromolecules 1974, 7, 166–174.
- 21H. R. Kricheldorf, I. Kreiser-Saunders, C. Jürgens, D. Wolter, Macromol. Symp. 1996, 103, 85–102.
- 22J. Libiszowski, K. Kałużynski, S. Penczek, J. Polym. Sci. Part A 1978, 16, 1275–1283.
- 23H. Yasuda, M. Sumitani, K. Lee, T. Araki, A. Nakamura, Macromolecules 1982, 15, 1231–1237.
- 24
- 24aA. Kowalski, A. Duda, S. Penczek, Macromol. Rapid Commun. 1998, 19, 567–572;
10.1002/(SICI)1521-3927(19981101)19:11<567::AID-MARC567>3.0.CO;2-T CAS Web of Science® Google Scholar
- 24bA. Kowalski, A. Duda, S. Penczek, Macromolecules 2000, 33, 689–695;
- 24cS. Penczek, A. Duda, A. Kowalski, J. Libiszowski, K. Majerska, T. Biela, Macromol. Symp. 2000, 157, 61–70;
- 24dH. R. Kricheldorf, I. Kreiser-Saunders, A. Stricker, Macromolecules 2000, 33, 702–709.
- 25C.-S. Xiao, Y.-C. Wang, J.-Z. Du, X.-S. Chen, J. Wang, Macromolecules 2006, 39, 6825–6831.
- 26
- 26aY.-C. Wang, Y.-Y. Yuan, F. Wang, J. Wang, J. Polym. Sci. Part A 2011, 49, 487–494;
- 26bL.-Y. Tang, Y.-C. Wang, Y. Li, J.-Z. Du, J. Wang, Bioconjugate Chem. 2009, 20, 1095–1099.
- 27F. Nederberg, E. F. Connor, M. Möller, T. Glauser, J. L. Hedrick, Angew. Chem. Int. Ed. 2001, 40, 2712–2715;
10.1002/1521-3773(20010716)40:14<2712::AID-ANIE2712>3.0.CO;2-Z CAS PubMed Web of Science® Google ScholarAngew. Chem. 2001, 113, 2784–2787.
- 28
- 28aA. P. Dove, R. C. Pratt, B. G. G. Lohmeijer, R. M. Waymouth, J. L. Hedrick, J. Am. Chem. Soc. 2005, 127, 13798–13799;
- 28bR. C. Pratt, B. G. G. Lohmeijer, D. A. Long, R. M. Waymouth, J. L. Hedrick, J. Am. Chem. Soc. 2006, 128, 4556–4557;
- 28cN. E. Kamber, W. Jeong, R. M. Waymouth, R. C. Pratt, B. G. G. Lohmeijer, J. L. Hedrick, Chem. Rev. 2007, 107, 5813–5840.
- 29Y. Iwasaki, E. Yamaguchi, Macromolecules 2010, 43, 2664–2666.
- 30B. Clément, B. Grignard, L. Koole, C. Jérôme, P. Lecomte, Macromolecules 2012, 45, 4476–4486.
- 31
- 31aS. Zhang, J. Zou, F. Zhang, M. Elsabahy, S. E. Felder, J. Zhu, D. J. Pochan, K. L. Wooley, J. Am. Chem. Soc. 2012, 134, 18467–18474;
- 31bY.-Y. Yuan, J.-Z. Du, J. Wang, Chem. Commun. 2012, 48, 570–572.
- 32aS. Kobayashi, H. Uyama, S. Kimura, Chem. Rev. 2001, 101, 3793–3818;
- 32bJ. Wen, R.-X. Zhuo, Macromol. Rapid Commun. 1998, 19, 641–642.
10.1002/(SICI)1521-3927(19981201)19:12<641::AID-MARC641>3.0.CO;2-I CAS Web of Science® Google Scholar
- 33P. Schwab, M. B. France, J. W. Ziller, R. H. Grubbs, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1995, 34, 2039–2041; Angew. Chem. 1995, 107, 2179–2181.
- 34M. Scholl, S. Ding, C. W. Lee, R. H. Grubbs, Org. Lett. 1999, 1, 953–956.
- 35
- 35aJ. A. Love, J. P. Morgan, T. M. Trnka, R. H. Grubbs, Angew. Chem. Int. Ed. 2002, 41, 4035–4037;
10.1002/1521-3773(20021104)41:21<4035::AID-ANIE4035>3.0.CO;2-I CAS PubMed Web of Science® Google ScholarAngew. Chem. 2002, 114, 4207–4209;
- 35bT.-L. Choi, R. H. Grubbs, Angew. Chem. Int. Ed. 2003, 42, 1743–1746; Angew. Chem. 2003, 115, 1785–1788.
- 36S. B. Garber, J. S. Kingsbury, B. L. Gray, A. H. Hoveyda, J. Am. Chem. Soc. 2000, 122, 8168–8179.
- 37P. Ortmann, S. Mecking, Macromolecules 2013, 46, 7213–7218.
- 38F. Stempfle, P. Ortmann, S. Mecking, Macromol. Rapid Commun. 2013, 34, 47–50.
- 39F. Marsico, A. Turshatov, K. Weber, F. R. Wurm, Org. Lett. 2013, 15, 3844–3847.
- 40M. Steinmann, J. Markwart, F. R. Wurm, Macromolecules 2014, 47, 8506–8513.
- 41T. Steinbach, C. Wahlen, F. R. Wurm, Polym. Chem. 2015, 6, 1192–1202.
- 42C. G. Bauch, K. B. Wagener, J. M. Boncella, Makromol. Chem. Rapid Comm. 1991, 12, 413–417.
- 43
- 43aE. M. Alexandrino, S. Ritz, F. Marsico, G. Baier, V. Mailander, K. Landfester, F. R. Wurm, J. Mater. Chem. B 2014, 2, 1298–1306;
- 43bT. Steinbach, E. M. Alexandrino, C. Wahlen, K. Landfester, F. R. Wurm, Macromolecules 2014, 47, 4884–4893.
- 44P. A. Fokou, M. A. R. Meier, Macromol. Rapid Commun. 2008, 29, 1620–1625.
- 45F. Marsico, A. Turshatov, R. Peköz, Y. Avlasevich, M. Wagner, K. Weber, D. Donadio, K. Landfester, S. Baluschev, F. R. Wurm, J. Am. Chem. Soc. 2014, 136, 11057–11064.
- 46K. Täuber, F. Marsico, F. R. Wurm, B. Schartel, Polym. Chem. 2014, 5, 7042–7053.
- 47C. W. Bielawski, R. H. Grubbs, Angew. Chem. Int. Ed. 2000, 39, 2903–2906;
10.1002/1521-3773(20000818)39:16<2903::AID-ANIE2903>3.0.CO;2-Q CAS PubMed Web of Science® Google ScholarAngew. Chem. 2000, 112, 3025–3028.
- 48X. Lou, C. Detrembleur, P. Lecomte, R. Jérôme, E-Polym. 2002, 2, 505.
- 49P. Hodge, S. D. Kamau, Angew. Chem. Int. Ed. 2003, 42, 2412–2414; Angew. Chem. 2003, 115, 2514–2516.
- 50Z. Xue, M. F. Mayer, Soft Matter 2009, 5, 4600–4611.
- 51T. Steinbach, E. M. Alexandrino, F. R. Wurm, Polym. Chem. 2013, 4, 3800–3806.
- 52J. Wen, G. J. A. Kim, K. W. Leong, J. Controlled Release 2003, 92, 39–48.
- 53
- 53aJ. Baran, S. Penczek, Macromolecules 1995, 28, 5167–5176;
- 53bY.-C. Wang, L.-Y. Tang, Y. Li, J. Wang, Biomacromolecules 2009, 10, 66–73;
- 53cY. Iwasaki, C. Nakagawa, M. Ohtomi, K. Ishihara, K. Akiyoshi, Biomacromolecules 2004, 5, 1110–1115;
- 53dY.-C. Wang, L.-Y. Tang, T.-M. Sun, C.-H. Li, M.-H. Xiong, J. Wang, Biomacromolecules 2008, 9, 388–395;
- 53eJ.-Z. Du, D.-P. Chen, Y.-C. Wang, C.-S. Xiao, Y.-J. Lu, J. Wang, G.-Z. Zhang, Biomacromolecules 2006, 7, 1898–1903.
- 54J. Wang, H.-Q. Mao, K. W. Leong, J. Am. Chem. Soc. 2001, 123, 9480–9481.
- 55A. A. Ignatius, L. E. Claes, Biomaterials 1996, 17, 831–839.
- 56J. Liu, W. Huang, Y. Pang, X. Zhu, Y. Zhou, D. Yan, Biomacromolecules 2010, 11, 1564–1570.
- 57M. Elsabahy, S. Zhang, F. Zhang, Z. J. Deng, Y. H. Lim, H. Wang, P. Parsamian, P. T. Hammond, K. L. Wooley, Sci. Rep. 2013, 3, 3313.
- 58
- 58aE. D. Weil, R. B. Fearing, F. Jaffe in Phosphorus Chemistry, Bd. 171, American Chemical Society, Washington, DC, 1981, S. 355–358;
10.1021/bk-1981-0171.ch074 Google Scholar
- 58bE. D. Weil, S. V. Levchik, M. Ravey, W. M. Zhu, Phosphorus Sulfur 1999, 146, 17–20;
- 58cS. Y. Lu, I. Hamerton, Prog. Polym. Sci. 2002, 27, 1661–1712.
- 59J. Wang, P. C. Zhang, H. Q. Mao, K. W. Leong, Gene Ther. 2002, 9, 1254–1261.
- 60
- 60aS.-W. Huang, J. Wang, P.-C. Zhang, H.-Q. Mao, R.-X. Zhuo, K. W. Leong, Biomacromolecules 2004, 5, 306–311;
- 60bJ. Wen, H.-Q. Mao, W. Li, K. Y. Lin, K. W. Leong, J. Pharm. Sci. 2004, 93, 2142–2157;
- 60cH. Q. Mao, K. W. Leong in Adv. Genet., Bd. 53 (Hrsg.: ), Academic Press, 2005, S. 275–306;
- 60dX. Xu, H. Yu, S. Gao, H.-Q. Mao, K. W. Leong, S. Wang, Biomaterials 2002, 23, 3765–3772;
- 60eZ. Zhao, J. Wang, H.-Q. Mao, K. W. Leong, Adv. Drug Delivery Rev. 2003, 55, 483–499;
- 60fY.-C. Wang, Y.-Y. Yuan, J.-Z. Du, X.-Z. Yang, J. Wang, Macromol. Biosci. 2009, 9, 1154–1164;
- 60gS.-W. Huang, R.-X. Zhuo, Phosphorus Sulfur 2008, 183, 340–348.
- 61Y. Iwasaki, C. Wachiralarpphaithoon, K. Akiyoshi, Macromolecules 2007, 40, 8136–8138.
- 62D. K. Armstrong, G. F. Fleming, M. Markman, H. H. Bailey, Gynecol. Oncol. 2006, 103, 391–396.
- 63E. Diczfalusy, Endocrinology 1954, 54, 471–477.
- 64R. Ikeuchi, Y. Iwasaki, J. Biomed. Mater. Res. Part A 2013, 101A, 318–325.
- 65S. Zhang, J. Zou, M. Elsabahy, A. Karwa, A. Li, D. A. Moore, R. B. Dorshow, K. L. Wooley, Chem. Sci. 2013, 4, 2122–2126.
- 66T. P. Gustafson, Y. H. Lim, J. A. Flores, G. S. Heo, F. Zhang, S. Zhang, S. Samarajeewa, J. E. Raymond, K. L. Wooley, Langmuir 2014, 30, 631–641.
- 67F. Wang, Y.-C. Wang, L.-F. Yan, J. Wang, Polymer 2009, 50, 5048–5054.
- 68N.-V. Cuong, M.-F. Hsieh, Y.-T. Chen, I. Liau, J. Biomater. Sci. Polym. Ed. 2011, 22, 1409–1426.
- 69J.-Z. Du, X.-J. Du, C.-Q. Mao, J. Wang, J. Am. Chem. Soc. 2011, 133, 17560–17563.
- 70
- 70aY.-C. Wang, H. Xia, X.-Z. Yang, J. Wang, J. Polym. Sci. Part A 2009, 47, 6168–6179;
- 70bJ. Wu, X.-Q. Liu, Y.-C. Wang, J. Wang, J. Mater. Chem. 2009, 19, 7856–7863.
- 71Y.-C. Wang, Y. Li, T.-M. Sun, M.-H. Xiong, J. Wu, Y.-Y. Yang, J. Wang, Macromol. Rapid Commun. 2010, 31, 1201–1206.
- 72M.-H. Xiong, Y. Bao, X.-Z. Yang, Y.-C. Wang, B. Sun, J. Wang, J. Am. Chem. Soc. 2012, 134, 4355–4362.
- 73J. He, M. Zhang, P. Ni, Soft Matter 2012, 8, 6033–6038.
- 74A. Z. Fire, Angew. Chem. Int. Ed. 2007, 46, 6966–6984; Angew. Chem. 2007, 119, 7094–7113.
- 75
- 75aS. M. Moghimi, P. Symonds, J. C. Murray, A. C. Hunter, G. Debska, A. Szewczyk, Mol. Ther. 2005, 11, 990–995;
- 75bA. C. Hunter, Adv. Drug Delivery Rev. 2006, 58, 1523–1531.
- 76Z.-Z. Lu, J. Wu, T.-M. Sun, J. Ji, L.-F. Yan, J. Wang, Biomaterials 2008, 29, 733–741.
- 77T.-M. Sun, J.-Z. Du, L.-F. Yan, H.-Q. Mao, J. Wang, Biomaterials 2008, 29, 4348–4355.
Citing Literature
This is the
German version
of Angewandte Chemie.
Note for articles published since 1962:
Do not cite this version alone.
Take me to the International Edition version with citable page numbers, DOI, and citation export.
We apologize for the inconvenience.