Nanomaterialien im Blut- und Gewebekontakt
C. Werner Prof. Dr.
Leibniz-Institut für Polymerforschung Dresden e.V., Max-Bergmann-Zentrum für Biomaterialien und Zentrum für Regenerative Therapien Dresden, Hohe Straße 6, D-01069 Dresden, Germany
Search for more papers by this authorC. Werner Prof. Dr.
Leibniz-Institut für Polymerforschung Dresden e.V., Max-Bergmann-Zentrum für Biomaterialien und Zentrum für Regenerative Therapien Dresden, Hohe Straße 6, D-01069 Dresden, Germany
Search for more papers by this authorAbstract
Nanomaterialien haben Einzug in die Medizintechnik gehalten und werden künftig eine immer wichtigere Rolle in neuen diagnostischen und therapeutischen Verfahren spielen. Dabei profitieren sowohl etablierte Produkte wie kardiovaskuläre Implantate als auch neue Konzepte wie etwa die der regenerativen Medizin von den Möglichkeiten der nanoskaligen Gestaltung von Werkstoffen. Der Artikel gibt eine kurze Übersicht über Biomaterialien im Blut- und Gewebekontakt und informiert anhand von Beispielen über aktuelle Entwicklungen speziell auf dem Gebiet der nanoskaligen Gestaltung von biofunktionellen polymeren Biomaterialien. Abschließend werden Trends bei der Entwicklung von Nanomaterialien für biomedizinische Anwendungen und sich abzeichnende Schwerpunkte einer künftigen Nanomedizin diskutiert.
References
- 1 Y. F. Missirlis, W. Lemm, Modern Aspects of Protein Adsorption on Biomaterials, Kluwer, Dordrecht 1991.
- 2 C. Werner, H. J. Jacobasch, Int. J. Artif. Organs 1999, 22, 160.
- 3 C. Blass, in The Fourth Annual Medical Design and Materials Conference, London 1997.
- 4 V. Dorman-Smith, in Biocompatibility assessment of medical devices and materials (Ed: J. H. Braybrook), Wiley, New York 1997.
- 5 H. Klinkmann, M. Davison, Nephrol., Dial., Transplant. 1994, 9 (Suppl. 2), 184.
- 6 S. Dawids, Test procedures for the blood compatibility of biomaterials, Kluwer, Dordrecht 1993.
- 7 S. Srinivasan, P. N. Sawyer, J. Colloid Interface Sci. 1970, 32, 456.
- 8 M. A. Griep, K. Fujikawa, G. L. Nelsestuen, Biochemistry 1986, 25, 6688.
- 9 D. J. Lyman, J. L. Brash, S. W. Chaikin, K. G. Klein, M. Carini, Trans. – Am. Soc. Artif. Intern. Organs 1968, 14, 250.
- 10 R. E. Baier, G. L. Loeb, G. A. Wallace, Fed. Proc. 1971, 30, 1523.
- 11 R. d'Agostino, Plasma deposition, treatment and etching of polymers, Academic Press, San Diego 1990.
- 12 J. D. Andrade, H. B. Lee, M. S. Jhon, S. W. Kim, J. B. Hibbs, Trans. – Am. Soc. Artif. Intern. Organs 1973, 19, 1.
- 13 J. M. Harris, S. Zalipsky, Poly(ethyleneglycol) – chemistry and biological applications, ACS Symposium Series 680, American Chemical Society, Washington DC 1997.
- 14 S. R. Hanson, L. A. Harker, B. D. Ratner, A. S. Hoffman, Ann. Biomed. Eng. 1979, 7, 357.
- 15 E. P. Goldberg, A. Nakajima, Polymeric materials and pharmaceuticals for Biomedical Use, Academic Press, New York 1980.
- 16 J. Vienken, M. Diamantoglou, C. Hahn, H. Kamusewitz, D. Paul, Artif. Organs 1995, 19, 398.
- 17 S. Shamlou, Dissertation, University of Acron 1996.
- 18 A. K. Cheung, C. J. Parker, L. A. Wilcox, J. Janatova, Kidney Int. 1990, 37, 1055.
- 19 B. Miksa, S. Slomkowski, J. Biomater. Sci. Polym. Ed. 1995, 7, 77.
- 20 L. Vroman, E. F. Leonard, Ann. N. Y. Acad. Sci. 1977, 283.
- 21 G. F. Bickerstaff, Immobilisation of Enzymes and Cells, Methods in Biotechnology, Volume 1, Humana Press, Totowa 1997.
- 22 V. Vasilets, G. Hermel, U. König, C. Werner, M. Müller, F. Simon, K. Grundke, H.-J. Jacobasch, Biomaterials 1997, 18, 1139.
- 23 G. H. Engbers, J. Feijen, Int. J. Artif. Org. 1991, 14, 199.
- 24 C. Sperling, K. Salchert, U. Streller, C. Werner, Biomaterials 2004, 25 (21), 5101.
- 25 M. F. Gouzy, K. Salchert, C. Sperling, U. Streller, F. Böhme, B. Voit, C. Werner, Patent DE 03 30 900.4, 2006.
- 26 M. F. Gouzy, C. Sperling, K. Salchert, T. Pompe, U. Streller, C. Rauwolf, F. Simon, F. Böhme, B. Voit, C. Werner, Biomaterials 2004, 25, 3493.
- 27 M. F. Gouzy, C. Sperling, K. Salchert, T. Pompe, C. Rauwolf, C. Werner, Biointerphases 2006, 1, 146.
- 28 B. D. Ratner, A. S. Hoffman, F. J. Schoen, J. E. Lemons, Biomaterials Science, Academic Press, San Diego 1996.
- 29 R. P. Lanza, R. Langer, W. L. Chick, Principles of Tissue Engineering, Academic Press/Landes Bioscience, San Diego/Austin 1997.
- 30 T. Pompe, S. Zschoche, K. Salchert, N. Herold, C. Werner, Biomacromolecules 2003, 4, 1072.
- 31 T. Pompe, F. Kobe, K. Salchert, B. Jørgensen, J. Oswald, C. Werner, J. Biomed. Mater. Res. 2003, 67A, 647.
- 32 T. Pompe, M. Markowski, C. Werner, Tissue Eng. 2004, 10, 841.
- 33 C. Werner, T. Pompe, K. Salchert, Adv. Polym. Sci. 2006, 203, 63.
- 34 T. Pompe, G. Mothes, M. Nitschke, M. Teese, R. Zimmermann, C. Werner, Biomaterials 2007, 28, 28.
- 35 A. Robert, J. R. Freitas, Nanomedicine: Nanotechnology, Biology, and Medicine, 2005, 1, 2.
- 36 S. D. Caruthers, S. A. Wickline, G. M. Lanza, Curr. Opin. Biotechnol. 2007, 18, 26.
- 37 C. Buzea, I. I. Pacheco, K. Robbie, Biointerphases 2007, 2, 17.
- 38 K. E. Uhrich, S. M. Cannizzaro, R. S. Langer, K. M. Shakesheff, Chem. Rev. 1999, 99, 3181.
- 39 L. Maïté, N. Carlesso, C. H. Tung, X. W. Tang, D. Cory, D. T. Scadden, R. Weissleder, Nat. Biotechnol. 2000, 18, 410.
- 40 M. G. Harisinghani, J. Barentsz, P. F. Hahn, W. M. Deserno, S. Tabatabaei, C. H. van de Kaa, J. de la Rosette, R. Weissleder, N. Engl. J. Med. 2003, 348, 2491.
- 41 C. R. Martin, P. Kohli, Nat. Rev. Drug Discovery 2003, 2, 29.
- 42 Y. Li, P. Leung, L. Yao, Q. W. Song, E. Newton, J. Hosp, Infect. 2006, 62, 58.
- 43 L. Ferreira, World Patent 095393, 2007.
- 44 O. Etienne, C. Picart, C. Taddei, Y. Haikel, J. L. Dimarcq, P. Schaaf, J. C. Voegel, J. A. Ogier, C. Egles, Antimicrob. Agents Chemother. 2004, 48, 3662.
- 45 G. A. Silva, C. Czeisler, K. L. Niece, E. Beniash, D. A. Harrington, J. A. Kessler, Sl. Stupp, Science 2004, 303, 1352.
- 46 R. G. Ellis-Behnke, Y. X. Liang, S. W. You, D. K. Tay, S. Zhang, K. F. So, G. E. Schneider, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 2006, 103, 5054.
- 47 M. Ehrbar, V. G. Djonov, C. Schnell, S. A. Tschanz, G. Martiny-Baron, U. Schenk, J. Wood, P. H. Burri, J. A. Hubbell, A. H. Zisch, Circ Res. 2004, 94 (8), 1124.
- 48 G. P. Raeber, M. P. Lutolf, J. A. Hubbell, Biophys J. 2005, 89, 1374.
- 49 U. Freudenberg, A. Hermann, P. Welzel, K. Stirl, S. Schwarz, M. Grimmer, A. Zieris, W. Panjanuwat, S. Zschoche, D. Meinhold, A. Storch, C. Werner, Adv. Mater. 2008, eingereicht.