Kleine Moleküle als Transkriptionsmodulatoren
Hans-Dieter Arndt Dr.
Universität Dortmund, Fachbereich Chemie, Otto-Hahn-Straße 6, 44221 Dortmund, Deutschland
Max-Planck-Institut für molekulare Physiologie, Otto-Hahn-Straße 11, 44227 Dortmund, Deutschland, Fax: (+49) 231-133-2498
Search for more papers by this authorHans-Dieter Arndt Dr.
Universität Dortmund, Fachbereich Chemie, Otto-Hahn-Straße 6, 44221 Dortmund, Deutschland
Max-Planck-Institut für molekulare Physiologie, Otto-Hahn-Straße 11, 44227 Dortmund, Deutschland, Fax: (+49) 231-133-2498
Search for more papers by this authorAbstract
Gentranskriptionsprogramme werden von Transkriptionsfaktoren ausgeführt, die mit Coaktivator- oder Corepressorproteinen große Multiproteinkomplexe bilden. Obwohl mit der Identifizierung und Bestätigung von potenten Antagonisten (oder Agonisten) für Protein-Protein-Wechselwirkungen einige Schwierigkeiten verknüpft sind, konnten in jüngerer Zeit verschiedene kleine Moleküle identifiziert werden, die den Transkriptionsprozess durch direkte Wechselwirkung mit Transkriptionsfaktoren beeinflussen. Einige dieser kleinen Moleküle weisen überraschende Selektivitäten auf, und manche sind sogar in vivo aktiv. Der Kurzaufsatz fasst den Stand der Forschung in diesem aufstrebenden Gebiet zusammen und veranschaulicht das Potenzial dieser kleinen Moleküle in der chemischen Biologie der Transkription.
References
- 1M. Levine, R. Tjian, Nature 2003, 424, 147–151.
- 2Einige neuere Übersichten:
- 2aA. Ananda, A. Pascual, Physiol. Rev. 2001, 81, 1269–1304;
- 2bN. J. McKenna, B. W. O'Malley, Cell 2002, 108, 465–474;
- 2cV. Perissi, M. G. Rosenfeld, Nat. Rev. Mol. Cell Biol. 2005, 6, 542–554.
- 3
- 3aH. Gronemeyer, J.-A. Gustafsson, V. Laudet, Nat. Rev. Drug Discovery 2004, 3, 950–964;
- 3bK. W. Nettles, G. L. Greene, Annu. Rev. Physiol. 2005, 67, 309–333.
- 4J. E. Darnell, Jr., Nat. Rev. Cancer 2002, 2, 740–749.
- 5Dieser Kurzaufsatz konzentriert sich auf nichtoligomere Verbindungen. Allgemeine Übersichten zur Ansteuerung von Protein-Protein-Wechselwirkungen finden sich bei:
- 5aT. Berg, Angew. Chem. 2003, 115, 2566–2586; Angew. Chem. Int. Ed. 2003, 42, 2462–2481;
- 5bM. R. Arkin, J. A. Wells, Nat. Rev. Drug Discovery 2004, 3, 301–317;
- 5cH. Yin, A. D. Hamilton, Angew. Chem. 2005, 117, 4200–4235; Angew. Chem. Int. Ed. 2005, 44, 4130–4163.
- 6T. I. Lee, R. A. Young, Annu. Rev. Genet. 2000, 34, 77–137.
- 7A. M. Näär, B. D. Lemon, R. Tjian, Annu. Rev. Biochem. 2001, 70, 475–501.
- 8
- 8aM. Boube, L. Joulia, D. L. Cribbs, H. M. Bourbon, Cell 2002, 110, 143–150;
- 8bR. D. Kornberg, Trends Biochem. Sci. 2005, 30, 235–239;
- 8cH.-M. Bourbon, A. Aguilera, A. Z. Ansari, F. J. Asturias, A. J. Berk, S. Bjorklund, T. K. Blackwell, T. Borggrefe, M. Carey, M. Carlson, J. W. Conaway, R. C. Conaway, S. W. Emmons, J. D. Fondell, L. P. Freedman, T. Fukasawa, C. M. Gustafsson, M. Han, X. He, P. K. Herman, A. G. Hinnebusch, S. Holmberg, F. C. Holstege, J. A. Jaehning, Y.-J. Kim, L. Kuras, A. Leutz, J. T. Lis, M. Meisterernest, A. M. Naar, K. Nasmyth, J. D. Parvin, M. Ptashne, D. Reinberg, H. Ronne, I. Sadowski, H. Sakurai, M. Sipiczki, P. W. Sternberg, D. J. Stillman, R. Strich, K. Struhl, J. Q. Svejstrup, S. Tuck, F. Winston, R. G. Roeder, R. D. Kornberg, Mol. Cell 2004, 14, 553–557;
- 8dunter besonderen Umständen läuft die Initiierung auch ohne Mediatorkomplex ab: X. Fan, D. M. Chou, K. Struhl, Nat. Struct. Mol. Biol. 2006, 13, 117–120.
- 9
- 9aH. Kimura, K. Sugaya, P. R. Cook, J. Cell Biol. 2002, 159, 777–782;
- 9bR. T. Phair, P. Scaffidi, C. Elbi, J. Vecerová, A. Dey, K. Ozato, D. T. Brown, G. Hager, M. Bustin, T. Misteli, Mol. Cell. Biol. 2004, 24, 6393–6402.
- 10
- 10aR. Métivier, G. Penot, M. R. Hübner, G. Reid, H. Brand, M. Koš, F. Gannon, Cell 2003, 115, 751–763;
- 10beine Übersicht: X. Darzacq, R. H. Singer, Y. Shav-Tal, Curr. Opin. Cell Biol. 2005, 17, 332–339.
- 11T. Berg, S. B. Cohen, J. Desharnais, C. Sonderegger, D. J. Maslyar, J. Goldberg, D. L. Boger, P. K. Vogt, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 2002, 99, 3830–3835.
- 12
- 12aC. E. Nesbitt, J. M. Tersak, E. V. Prochovnik, Oncogene 1999, 18, 3004–3016;
- 12bS. K. Oster, C. S. Ho, E. L. Soucie, L. Z. Penn, Adv. Cancer Res. 2002, 84, 81–154.
- 13X. Yin, C. Giap, J. S. Lazo, E. V. Prochownik, Oncogene 2003, 22, 6151–6159.
- 14Y. Xu, J. Shi, N. Yamamoto, J. A. Moss, P. K. Vogt, K. D. Janda, Bioorg. Med. Chem. 2006, 14, 2660–2673.
- 15Übersichten:
- 15aG. R. Stark, I. M. Kerr, B. R. Williams, R. H. Silverman, R. D. Schreiber, Annu. Rev. Biochem. 1998, 67, 227–264;
- 15bH. Yu, R. Jove, Nat. Rev. Cancer 2004, 4, 97–105.
- 16J. Turkson, J. S. Kim, S. Zhang, J. Yuan, M. Huang, M. Glenn, E. Haura, S. Sebti, A. D. Hamilton, R. Jove, Mol. Cancer Ther. 2004, 3, 261–269.
- 17Vor kurzem wurde auch über Peptidmimetika mit submikromolaren Affinitäten für STAT3 in vitro berichtet: D. R. Coleman, Z. Y. Ren, P. K. Mandal, A. G. Cameron, G. A. Dyer, S. Muranjan, M. Campbell, X. M. Chen, J. S. McMurray, J. Med. Chem. 2005, 48, 6661–6670.
- 18A. N. Koehler, A. F. Shamji, S. L. Schreiber, J. Am. Chem. Soc. 2003, 125, 8420–8421.
- 19R. Mantovani, Gene 1999, 239, 15–27.
- 20Einige Übersichten:
- 20aC. Wolberger, Annu. Rev. Biophys. Biomol. Struct. 1999, 28, 29–56;
- 20bK. Ogata, K. Sato, T. Tahirov, Curr. Opin. Struct. Biol. 2003, 13, 40–48;
- 20cR. Marmorstein, M. X. Fitzgerald, Gene 2003, 304, 1–12.
- 21
- 21aV. Korinek, N. Barker, P. J. Morin, D. van Wichen, R. de Weger, K. W. Kinzler, B. Vogelstein, H. Clevers, Science 1997, 275, 1784–1787;
- 21bP. Polakis, Curr. Opin. Genet. Dev. 1999, 9, 15–21;
- 21cM. Bienz, H. Clevers, Cell 2000, 103, 311–320.
- 22T. A. Graham, C. Weaver, F. Mao, D. Kimelman, W. Xu, Cell 2000, 103, 885–896.
- 23M. Lepourcelet, Y.-N. P. Chen, D. S. France, H. Wang, P. Crews, F. Petersen, C. Bruseo, A. W. Wood, R. A. Shivdasani, Cancer Cell 2004, 5, 91–102.
- 24In einer vorherigen Publikation war über Piperazinone berichtet worden, die eine LEF-1/β-Catenin-vermittelte Transkription unterdrücken: D. L. Boger, J. Goldberg, S. Satoh, Y. Ambroise, S. B. Cohen, P. K. Voigt, Helv. Chim. Acta 2000, 83, 1825–1845. Das genaue Zielprotein dieser Verbindungen blieb unklar, andere Piperazinone (wie 6) binden an CBP (siehe Lit. [26]).
- 25N. Vo, R. H. Goodman, J. Biol. Chem. 2001, 276, 13505–13508.
- 26K. H. Emami, C. Nguyen, H. Ma, D. H. Kim, K. W. Jeong, M. Eguchi, R. T. Moon, J. L. Teo, S. W. Oh, H. Y. Kim, S. H. Moon, J. R. Ha, M. Kahn, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 2004, 101, 12682–12687.
- 27J. L. Best, C. A. Amezcua, B. Mayr, L. Flechner, C. M. Murawsky, B. Emerson, T. Zor, K. H. Gardner, M. Montminy, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 2004, 101, 17622–17627.
- 28A. L. Kung, S. D. Zabludoff, D. S. France, S. J. Freedman, E. A. Tanner, A. Vieira, S. Cornell-Kennon, J. Lee, B. Wang, J. Wang, K. Memmert, H.-U. Naegeli, F. Petersen, M. J. Eck, K. W. Bair, A. W. Wood, D. M. Livingston, Cancer Cell 2004, 6, 33–43.
- 29L. Nagy, J. W. R. Schwabe, Trends Biochem. Sci. 2004, 29, 317–324.
- 30
- 30aT. R. Geistlinger, R. K. Guy, J. Am. Chem. Soc. 2001, 123, 1525–1526;
- 30bT. R. Geistlinger, R. K. Guy, J. Am. Chem. Soc. 2003, 125, 6852–6853;
- 30cA. M. Leduc, J. O. Trent, J. L. Wittliff, K. S. Bramlett, S. L. Briggs, N. Y. Chirgadze, Y. Wang, T. P. Burris, A. F. Spatola, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 2003, 100, 11273–11278.
- 31A. L. Rodriguez, A. Tamrazi, M. L. Collins, J. A. Katzenellenbogen, J. Med. Chem. 2004, 47, 600–611.
- 32L. A. Arnold, E. Estébanez-Perpiña, M. Togashi, N. Jouvarel, A. Shelat, A. C. McReynolds, E. Mar, P. Nguyen, J. D. Baxter, R. J. Fletterick, P. Webb, R. K. Guy, J. Biol. Chem. 2005, 280, 43048–43055.
- 33K. H. Vousden, X. Lu, Nat. Rev. Cancer 2002, 2, 594–604.
- 34P. Chène, Nat. Rev. Cancer 2003, 3, 102–109.
- 35P. H. Kussie, S. Gorina, V. Marechal, B. Elenbaas, J. Moreau, A. J. Levine, N. P. Pavletich, Science 1996, 274, 948–953.
- 36L. T. Vassilev, B. T. Vu, B. Graves, D. Carvajal, F. Podlaski, Z Filipovic, N. Kong, U. Kammlott, C. Lukacs, C. Klein, N. Fotouhi, E. A. Liu, Science 2004, 303, 844–848.
- 37B. L. Grasberger, T. Lu, C. Schubert, D. J. Parks, T. E. Carver, H. K. Koblish, M. D. Cummings, L. V. LaFrance, K. L. Milkiewicz, R. R. Calvo, D. Maguire, J. Lattanze, C. F. Franks, S. Zhao, K. Ramachandren, G. R. Bylebyl, M. Zhang, C. L. Manthey, E. C. Petrella, M. W. Pantoliano, I. C. Deckman, J. C. Spurlino, A. C. Maroney, B. E. Tomczuk, C. J. Molloy, R. F. Bone, J. Med. Chem. 2005, 48, 909–912.
- 38K. Ding, Y. Lu, Z. Nikolovska-Coleska, S. Qiu, Y. Ding, W. Gao, J. Stuckey, K. Krajewski, P. P. Roller, Y. Tomita, D. A. Parrish, J. R. Deschamps, S. Wang, J. Am. Chem. Soc. 2005, 127, 10130–10131.
- 39N. Issaeva, P. Bozko, M. Enge, M. Protopopova, L. G. G. C. Verhoef, M. Masucci, A. Pramanik, G. Selivanova, Nat. Med. 2004, 10, 1321–1328.
- 40L. D'Silva, P. Ozdowy, M. Krajewski, U. Rothweiler, M. Singh, T. A. Holak, J. Am. Chem. Soc. 2005, 127, 13220–13226.
- 41
- 41aJ. Ma, M. Ptashne, Cell 1987, 51, 113–119;
- 41bO. Nyanguile, M. Uesugi, D. J. Austin, G. L. Verdine, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 1997, 94, 13402–13406;
- 41ceine Übersicht zu artifiziellen Aktivatoren: A. Z. Ansari, A. K. Mapp, Curr. Opin. Chem. Biol. 2002, 6, 765–772.
- 42H. Shimogawa, Y. Kwon, Q. Mao, Y. Kawazoe, Y. Choi, S. Asada, H. Kigoshi, M. Uesugi, J. Am. Chem. Soc. 2004, 126, 3461–3471.
- 43Z. Wu, G. Belanger, B. B. Brennan, J. K. Lum, A. R. Minter, S. P. Rowe, A. Plachetka, C. Y. Majmudar, A. K. Mapp, J. Am. Chem. Soc. 2003, 125, 12390–12391.
- 44
- 44aA. R. Minter, B. B. Brennan, A. K. Mapp, J. Am. Chem. Soc. 2004, 126, 10504–10505;
- 44bS. J. Buhrlage, B. B. Brennan, A. R. Minter, A. K. Mapp, J. Am. Chem. Soc. 2005, 127, 12456–12457.
- 45Y. Kwon, H.-D. Arndt, Q. Mao, Y. Choi, Y. Kawazoe, P. B. Dervan, M. Uesugi, J. Am. Chem. Soc. 2004, 126, 15940–15941.
- 46Eine Übersicht zu DNA-bindenden Haarnadel-Polyamiden: P. B. Dervan, B. S. Edelson, Curr. Opin. Struct. Biol. 2003, 13, 284–299.
- 47B. Liu, P. G. Alluri, P. Yu, T. Kodadek, J. Am. Chem. Soc. 2005, 127, 8254–8255.
- 48S. J. Teague, Nat. Rev. Drug Discovery 2003, 2, 527–541.
Citing Literature
This is the
German version
of Angewandte Chemie.
Note for articles published since 1962:
Do not cite this version alone.
Take me to the International Edition version with citable page numbers, DOI, and citation export.
We apologize for the inconvenience.