Elektrospray-Massenspektrometrie von Biomakromoleülkomplexen mit nichtkovalenten Wechselwirkungen – neue analytische Perspektiven für supramolekulare Chemie und molekulare Erkennungsprozesse
Corresponding Author
Prof. Dr. Michael Przybylski
Fakultät für Chemie der Universität Postfach 55 60 M731. D–78434 Konstanz Telefax: Int. +7531 88–3097
Fakultät für Chemie der Universität Postfach 55 60 M731. D–78434 Konstanz Telefax: Int. +7531 88–3097Search for more papers by this authorDr. Michael O. Glocker
Fakultät für Chemie der Universität Postfach 55 60 M731. D–78434 Konstanz Telefax: Int. +7531 88–3097
Search for more papers by this authorCorresponding Author
Prof. Dr. Michael Przybylski
Fakultät für Chemie der Universität Postfach 55 60 M731. D–78434 Konstanz Telefax: Int. +7531 88–3097
Fakultät für Chemie der Universität Postfach 55 60 M731. D–78434 Konstanz Telefax: Int. +7531 88–3097Search for more papers by this authorDr. Michael O. Glocker
Fakultät für Chemie der Universität Postfach 55 60 M731. D–78434 Konstanz Telefax: Int. +7531 88–3097
Search for more papers by this authorAbstract
Die Entwicklung von schonenden Ionisierungsmethoden hat in den letzten Jahren zu bedeutenden Fortschritten in der massenspektrometrischen Charakterisierung von Makromolekülen, insbesondere von Biopolymeren wie Proteinen und Nucleinsäuren, geführt. Während bei anderen Methoden wie dem Beschuß mit schnellen Atomen (Fast Atom Bombardment, FAB) und der Plasmadesorption noch Molekulargewichtsbegrenzungen bestehen, gelang mit Hilfe der Elektrospray- (ESI-MS) und der matrixunterstützten Laserdesorptions/ionisations-Massenspektrometrie (MALDI-MS) ein Durchbruch zu Makromolekülen > 100 kDa. Während ESI- und MALDI-MS bereits erfolgreich zur Molekulargewichts- und Primärstrukturbestimmung bei Biopolymeren eingesetzt wurden, eröffnet die – erst in jüngster Zeit entdeckte – direkte Charakterisierung von Komplexen mit nichtkovalenten Wechselwirkungen (nichtkovalente Komplexe) durch ESI-MS neue Perspektiven für die supramolekulare Chemie und die analytische Biochemie. Im Gegensatz zu anderen massenspektrometrischen Methoden läßt sich die ESI-MS in homogener Lösung unter nahezu physiologischen pH-, Konzentrations- und Temperaturbedingungen durchführen. Die ESI-MS von Biopolymeren, insbesondere Proteinen, liefert Serien vielfach geladener Makromolekülionen mit für die Tertiärstruktur charakteristischen Ladungszahlen und -verteilungen („Ladungsstrukturen”︁), die eine Differenzierung von nativen und denaturierten Strukturen ermöglichen. Die Grundlagen der ESI-Methode und bisherige Kenntnisse zum Ionenbildungsmechanismus, Beziehungen zwischen Tertiärstrukturen in Lösung und Ladungsstrukturen von Makro-Ionen in der Gasphase sowie experimentelle Voraussetzungen für den Nachweis nichtkovalenter Komplexe werden im ersten Teil dieser Übersicht beschrieben. Erfolgreiche Anwendungen zur Identifizierung von Enzym-Substrat- und -Inhibitor-Komplexen, supramolekularen Protein- und Protein-Nucleotid-Komplexen, Doppelstrang-Polynucleotiden sowie synthetischen supramolekularen Komplexen zeigen ein großes Potential für die direkte Analyse spezifischer nichtkovalenter Wechselwirkungen. Die bisherigen Ergebnisse lassen Charakterisierungen von supramolekularen Strukturen und molekularen Erkennungsprozessen erwarten, die bisher mit massenspektrometrischen Methoden nicht möglich waren; hierzu zählen die sequenzspezifische Oligomerisierung von Polypeptiden, Antigen-Antikörper-Komplexe, Enzym- und Rezeptor-Liganden-Wechselwirkungen sowie die Erkennungsstrukturen bei kombinatorischen Synthesen und selbstorganisierten Systemen.
References
- 1 Biological Mass Spectrometry (Hrsg.: A. L. Burlingame, J. A. McCloskey), Elsevier, Amsterdam, 1990.
- 2 K. Biemann, S. A. Martin, Mass Spectrom. Rev. 1987, 6, 1.
- 3 A. L. Burlingame, T. A. Baillie, D. H. Russel, Anal. Chem. 1992, 64, 467.
- 4 H. D. Beckey, Principles of Field-Ionization and Field Desorption Mass Spectrometry, Pergamon, Oxford, 1977.
- 5a) M. Barber, R. S. Bordoli, R. D. Sedgwick, A. N. Tyler, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1981, 325; b) W. Aberth, K. M. Straub, A. L. Burlingame, Anal. Chem. 1982, 54, 2029; c) M. Przybylski, Z. Anal. Chem. 1983, 315, 402; d) Liquid-secondary ion mass spectrometry (LSIMS) wird in der Literatur als Synonym für FAB-MS verwendet.
- 6a) B. Sundquist, R. D. Macfarlane, Mass Spectrom. Rev. 1985, 4, 421; b) R. J. Cotter, Anal. Chem. 1988, 60, 781.
- 7 G. P. Jonsson, A. B. Hedin, P. L. Hakanson, B. U. R. Sundquist, B. G. S. Save, P. F. Nielsen, P. Roepstorff, K. E. Johansson, I. Kamensky, M. S. L. Lindberg, Anal. Chem. 1986, 58, 10843.
- 8 J. B. Fenn, M. Mann, C. K. Meng, S. F. Wong, C. M. Whitehouse, Science 1989, 246, 46.
- 9a) M. Karas, F. Hillenkamp, Anal. Chem. 1988, 60, 2299; b) F. Hillenkamp, M. Karas, A. Ingendoh, B. Stahl in Biological Mass Spectrometry (Hrsg.: A. L. Burlingame, J. A. McCloskey), Elsevier, Amsterdam, 1990, S. 49.
- 10 R. D. Smith, J. A. Loo, R. R. Orgorzalek-Loo, M. Busman, H. R. Udseth, Mass Spectrom. Rev. 1991, 10, 359.
- 11 M. Karas, U. Bahr, U. Gießmann, Mass Spectrom. Rev. 1991, 19, 335.
- 12 Zur Vereinfachung werden im folgenden Ionen, die auf einem intakten – z. B. einem protonierten – Makromolekül beruhen, generell als Molekülionen bezeichnet.
- 13 K. Biemann in Protein Sequencing - A Practical Approach (Hrsg.: J. B. C. Findley, M. J. Geisow), IRL, Oxford, 1989, S. 99.
- 14a) P. Roepstorff, P. F. Nielsen, K. Klarskov, P. Hørjup, Biomed. Environ. Mass Spectrom. 1988, 16, 9; b) P. F. Nielsen, B. Landis, M. Svoboda, K. Schneider, M. Przybylski, Anal. Biochem. 1990, 191, 302; c) K. Biemann, Biomed. Environ. Mass Spectrom. 1988, 16, 99; d) B. T. Chait, F. H. Field, Biochem. Biophys. Res. Commun. 1986, 134, 420.
- 15a) P. F. Nielsen, K. Schneider, D. Suckau, B. Landis, M. Przybylski in Mass Spectrometry of Large Non-Volatile Molecules (Hrsg.: E. Hilf, A. Tuczynski), World Sci., Singapur, 1990, S. 194; b) C. Fenselau, Adv. Mass Spectrom. 1995, 13, 129.
- 16a) J. T. Stults, W. J. Henzel, J. H. Bourell, P. R. Griffin in Lit. [1], S. 599; b) M. Svoboda, M. Przybylski, J. Schreurs, A. Miyajima, K. Hogeland, M. Deinzer, J. Chromatogr. 1991, 562, 403; c) M. O. Glocker, B. Arbogast, J. Schreurs, M. L. Deinzer, Biochemistry 1993, 32, 482.
- 17a) D. Suckau, J. Köhl, G. Karwarth, K. Schneider, M. Casaretto, D. Bitter-Suermann, M. Przybylski, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 1990, 87, 9848; b) D. Suckau, Dissertation, Universität Konstanz, 1991; c) M. Przybylski, W. Fiedler, M. Macht, M. O. Glocker, Mass Spectrom. Rev. 1996, im Druck.
- 18 C. Gauss, J. Klein, K. Post, D. Suckau, K. Schneider, H. Thomas, F. Oesch, M. Przybylski, Eiviron. Health Perspect. 1990, 88, 57.
- 19 H. R. Morris, F. M. Grier, Trends Biotechnol. 1988, 6, 140.
- 20 Der Begriff „supramolekularer Komplex”︁ wird im folgenden zur allgemeinen Kennzeichnung von nichtkovalenten Komplexen. die durch spezifische Assoziation von Makromolekülen oder niedermolekularen Komponenten entstehen. Verwendet.
- 21 M. Przybylski, I. Manz, P. Fonrobert, I. Dietrich, H. Brückner, Adv. Mass Spectrom. B 1986, 10, 1519.
- 22 K. Schneider, Dissertation, Universität Konstanz, 1991.
- 23 R. D. Smith, K. J. Light-Wahl, Biol. Mass Spectrom. 1993, 22, 493.
- 24 M. Przybylski, Adv. Mass Spectrom. 1995, 13, 257.
- 25 R. Feng, Y. Konishi, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1993, 4, 638.
- 26 Die Intensitätsverteilung innerhalb einer homogenen Serie vielfach geladener Ionen eines Makromoleküls mit definiertem Strukturzustand in Lösung wird von uns zusammenfassend als Ladungsstruktur bezeichnet.
- 27a) L. J. Smith, M. J. Sutcliffe, C. Refield, C. M. Dobson, Biochemistry 1991, 30, 986; b) H. Rode, Methods Enzymol. 1989, 176, 446.
- 28
F. Vögtle,
Supramolekulare Chemie,
Teubner, Stuttgart,
1992.
10.1007/978-3-322-94013-1 Google Scholar
- 29a) M. Dole, L. L. Mack, R. L. Hines, R. C. Mobley, L. D. Ferguson, M. B. Alice, J. Chem. Phys. 1968, 49, 2240; b) G. A. Clegg, M. Dole, Biopolymers 1971, 10, 821.
- 30 A. P. Bruins, T. R. Covey, J. D. Henion, Anal. Chem. 1987, 59, 2642.
- 31 J. V. Iribarne, B. A. Thompson, J. Chem. Phys. 1976, 64, 2287.
- 32 T. R. Covey, R. F. Bonner, B. I. Sushan, J. D. Henion, Rapid Commun. Mass Spectrom. 1988, 2, 249.
- 33 M. H. Allen, M. L. Vestal, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1992, 3, 18.
- 34 M. Mann, Org. Mass Spectrom. 1990, 25, 575.
- 35 R. D. Smith, H. R. Udseth, C. J. Barinaga, C. G. Edmonds, J. Chromatogr. 1991, 559, 197.
- 36 R. D. Smith, C. J. Barinaga, H. R. Udseth, Anal. Chem. 1988, 60, 1948.
- 37 W. Fiedler, M. Macht, M. O. Glocker, I. Kaufmann, M. Przybylski, Protein Sci. 1995, 4, Suppl. 1. 122.
- 38 R. D. Smith, J. A. Loo, C. G. Edmonds, C. J. Barinaga, H. R. Udseth, Anal. Chem. 1990, 62, 882.
- 39a) M. Mann, C. K. Meng, J. B. Fenn, Anal. Chem. 1989, 61, 1702: b) M. H. Allen, T. W. Hutchens, Rapid Commun. Mass Spectrom. 1992, 6, 308.
- 40 C. Michinson, R. L. Baldwin, Proteins 1986, 1, 23.
- 41 I. Kato, C. B. Anfinson, J. Biol. Chem. 1969, 244, 1004.
- 42 J. A. Loo, C. G. Edmonds, R. D. Smith, M. P. Lacey, T. Keough, Biomed. Environ. Mass Spectrom. 1990, 19, 286.
- 43 R. R. Ogorzalek-Loo, D. R. Goodlett, R. D. Smith, J. A. Loo, J. Am. Chem. Soc. 1993, 115, 4391.
- 44 A. A. Schreier, R. L. Baldwin, Biochemistry 1977, 16, 4203.
- 45a) J. Kast, Diplomarbeit, Universität Konstanz. 1993; b) J. Kast, M. Przybylski, E. Dürr, H. Wendt, H. R. Bosshard, Protein Sci. 1995, 4, 105.
- 46 T. E. Ellenberger, C. J. Brandle, K. Struhl, S. C. Harrison, Cell 1992, 71, 1223.
- 47 J. W. Efcavitch, L. J. McBride, J. S. Eadie in Biophosphates and Their Analogues/Synthesis, Structure. Metabolism and Activity (Hrsg.: K. S. Bruzik, W. J. Stec), Elsevier, Amsterdam. 1990, S. 205.
- 48 B. A. Connolly, B. V. L. Potter, F. Eckstein, A. Pingoud, L. Grotjahn, Biochemistry 1984, 23, 3443.
- 49 J. T. Stults, J. C. Marsters, Rapid Commun. Mass Spectrom. 1991, 5, 359.
- 50 J. B. Fenn, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1993, 4, 524.
- 51a) U. Lüttgens, F. W. Röllgen, Proc. 39th Conf. Am. Soc. Mass Spectrom. Allied Topics 1991, 439; b) G. Schmelzeisen-Redeker, L. Bütfering, F. W. Röllgen, Int. J. Mass Spectrom. Ion Processes 1989, 90, 139; c) F. W. Röllgen, U. Lüttgens, T. Dülcks, U. Giessmann, Proc. 41st Conf. Am. Soc. Mass Spectrom. Allied Topics 1993, 1.
- 52 S. F. Wong, C. K. Meng, J. Fenn, J. Phys. Chem. 1988, 10, 368.
- 53 A. L. Rockwood, M. Busman, R. D. Smith, Int. J. Mass Spectrom. Ion Processes 1991, 111, 103.
- 54 B. E. Winger, K. J. Light-Wahl, R. D. Smith, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1992, 3, 624.
- 55 R. Guevremont, J. C. Y. Le Blanc, K. M. W. Siu, Org. Mass Spectrom, 1993, 28, 1345.
- 56a) S. K. Chowdhury, V. Katta, B. T. Chait, J. Am. Chem. Soc. 1990, 112, 9012; b) K. W. M. Siu, R. Guevremont, J. C. Y. Le Blanc, R. T. O'Brien, S. S. Berman, Org. Mass Spectrom. 1993, 29, 570; c) R. Guevremont, K. W. M. Siu, J. C. Y. Le Blanc, S. S. Berman, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1992, 3, 216.
- 57 J. A. Loo, C. G. Edmonds, H. R. Udseth, R. D. Smith, Anal. Chem. 1990, 62, 693.
- 58a) C. Borchers, Diplomarbeit. Universität Konstanz. 1992: b) M. O. Glocker, C. Borchers, M. Przybylski, unveröffentlichte Egebnisse.
- 59 M. Svoboda, A. Bauhofer, P. Schwind, E. Bade, I. Rasched, M. Przybylski, Biochim. Biophys. Acta 1994, 1206, 35.
- 60 M. O. Glocker, C. Borchers, W. Fiedler, D. Suckau, M. Przybylski, Bioconjugate Chem. 1994, 5, 583.
- 61a) J. C. Y. Le Blanc, D. Beuchemin, K. W. M. Siu, R. Guevremont, S. S. Berman, Org. Mass Spectrom. 1991, 26, 831; b) A. U. Mirza, S. K. Cohen, B. T. Chait, Anal. Chem. 1993, 65, 1.
- 62a) V. Katta, B. T. Chait, J. Am. Chem. Soc. 1991, 113, 8534; b) J. A. Loo, R. R. Ogorzalek-Loo, H. R. Udseth, C. G. Edmonds, R. G. Smith, Rapid Commun. Mass Spectrom. 1991, 5, 101.
- 63a) V. Katta, B. T. Chait, Proc. 39th Conf. Am. Soc. Mass. Spectrom. Allied Topics 1991, 1247; b) Rapid Commun. Mass Spectrom. 1991, 5, 214.
- 64a) M. O. Glocker, E. Dürr, C. Borchers, M. Przybylski, Proc. 42nd Conf. Am. Soc. Mass. Spectrom. Allied Topics 1994, 793; b) R. Schuhmacher, Diplomarbeit, Universität Konstanz, 1993.
- 65a)
K. Wüthrich,
NMR of Proteins and Nucleic Acids,
Wiley-Interscience, New York,
1986;
10.1051/epn/19861701011 Google Scholarb) C. K. Woodward, L. M. Ellis, A. Rosenberg, J. Biol. Chem. 1975, 250, 440.
- 66a) F. M. Hughson, P. E. Wright, R. L. Baldwin, Science 1990, 249, 1544; b) H. Roder, G. A. Elore, S. W. Englander, Nature 1988, 355, 700.
- 67 D. Suckau, Y. Si, S. C. Beu, M. W. Senko, J. P. Quinn, F. M. Wampler, F. W. McLafferty, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 1993, 90, 790.
- 68 B. E. Winger, K. J. Light-Wahl, A. L. Rockwood, R. D. Smith, J. Am. Chem. Soc. 1992, 114, 5897.
- 69a) R. R. Ogorzalek-Loo, H. R. Udseth, J. L. Fulton, R. D. Smith, Rapid Commun. Mass Spectrom. 1992, 6, 159; b) R. R. Ogorzalek-Loo, H. R. Udseth, R. D. Smith, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1992, 3, 695.
- 70 S. A. McLuckey, G. J. Van Berkel, G. L. Glish, J. Am. Chem. Soc. 1990, 112, 5668.
- 71a) D. Suckau, M. Mak, M. Przybylski, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 1992, 89, 5630; b) M. Przybylski, C. Borchers, D. Suckau, M. Mak, M. Jetschke in Peptides 1992 (Hrsg.: C. H. Schneider, A. N. Eberle), Escom, Amsterdam, 1993, S. 83.
- 72 T. Imoto, L. N. Johnson, A. C. T. North, D. C. Phillips, J. A. Rupley in The Enzymes, Vol. 7 (Hrsg.: P. D. Boyer), Academic Press, New York, 1972, S. 666.
- 73a) M. Przybylski, M. O. Glocker, U. Nestel, V. Schnaible, K. Diederichs, J. Weckesser, M. Schad, A. Schmid, W. Welte, R. Benz, Protein Sci. 1996, im Druck; b) V. Schnaible, Diplomarbeit, Universität Konstanz, 1995.
- 74a) V. Katta, B. T. Chait, J. Am. Chem. Soc. 1991, 113, 8534; b) R. Feng, Y. Konishi, Proc. 40th Conf. Am. Soc. Mass Spectrom. Allied Topics 1992, 1635.
- 75 B. E. Winger, K. J. Light-Wahl, R. R. Ogorzalek-Loo, H. R. Udseth, R. D. Smith, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1993, 4, 536.
- 76 R. D. Smith, K. J. Light-Wahl, B. E. Winger, J. A. Loo, Org. Mass Spectrom. 1992, 27, 811.
- 77a) R. B. Cody, J. Tamura, J. W. Finch, B. D. Musselman, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1994, 5, 194; b) A. N. Verentchikov, W. Ens, K. G. Standing, Anal. Chem. 1994, 66, 126.
- 78 W. Weinmann, M. Przybylski, C. E. Parker, K. B. Tomer, Proc. 41st Conf. Am. Soc. Mass Spectrom. Allied Topics 1993, 743.
- 79a) M. Schuhmacher, M. Wunderlin, M. Przybylski, Proc. 43rd Conf. Mass Spectrom. Allied Topics 1995, 618; b) M. Schuhmacher, Diplomarbeit, Universität Konstanz, 1994.
- 80 B. Ganem, Y. T. Li, H. J. D. Henion, J. Am. Chem. Soc. 1991, 113, 7818.
- 81 M. Schindler, Y. Assaf, N. Sharon, D. M. Chipman, Biochemistry 1977, 16, 423.
- 82 S. J. Perkins, L. N. Johnson, D. C. Philips, R. A. Dwek, Biochem. J. 1981, 193, 553.
- 83 K. J. Lumb, R. T. Aplin, S. E. Radford, D. B. Archer, D. J. Jeenes, N. Lambert, D. A. MacKenzie, C. M. Dobson, G. Lowe, FEBS Lett. 1992, 296, 153.
- 84a) C. C. F. Blake, L. N. Johnson, G. A. Mair, A. C. T. North, D. C. Philips, V. R. Sarma, Proc. R. Soc. London Ser. B 1967, 167, 378; b) C. B. Post, M. Karplus, J. Am. Chem. Soc. 1986, 108, 1317.
- 85a) D. B. Smith, K. M. Davern, P. G. Board, W. U. Tin, E. G. Garcia, G. F. Mitchel, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 1986, 83, 8703; b) A. Ruppel, R. Burger, R. Dell, H. J. Diesfeld, J. E. Shi, D. Wei, Immunobiology 1986, 83, 8703.
- 86a) M. R. Jetschke, M. O. Glocker, C. Adomat, M. Przybylski, Proc. Int. ISSX-Workshop Glutathione S-transferases 1995, 7, 73; b) C. Adomat, Diplomarbeit, Universität Konstanz, 1993; c) M. Przybylski, M. O. Glocker, Bioconjugate Chem. 1996, im Druck.
- 87 M. H. Allen, I. A. S. Lewis, Rapid Commun. Mass Spectrom. 1989, 3, 255.
- 88a) Y. T. Li, Y. L. Hsieh, J. D. Henion, B. Ganem, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1993, 4, 631; b) Y. T. Li, Y. L. Hsieh, H. K. Lim, J. Henion, B. Ganem, Proc. 41st Conf. Am. Soc. Mass Spectrom. Allied Topics 1993, 262.
- 89 E. C. Huang, B. N. Pramanik, A. Tsarbopoulos, P. Reichert, A. K. Ganguly, P. P. Trotta, T. L. Nagabushan, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1993, 4, 624.
- 90 M. Jaquinod, E. Leize, N. Potier, A. M. Albrecht, A. Shanzer, A. Van Dorsselaer, Tetrahedron Lett. 1993, 34, 2771.
- 91 A. Surovoy, D. Waidelich, G. Jung in Peptides 1992, (Hrsg.: C. H. Schneider, A. N. Eberle), Escom, Amsterdam, 1993, S. 563.
- 92 M. Baca, B. H. Kent, J. Am. Chem. Soc. 1992, 114, 3992.
- 93 M. Jaquinod, N. Potier, K. Klarskov, J. M. Reymann, O. Sovokine, S. Kiefer, P. Barth, V. Andriantomanga, J. F. Biellmann, A. Van Dorsselaer, Eur. J. Biochem. 1996, im Druck.
- 94 J. Schneider, S. B. H. Kent, Cell 1988, 54, 363.
- 95 P. F. Alewood, R. I. Brinkworth, R. J. Dancer, B. Garnham, A. Jones, S. B. H. Kent, Tetrahedron Lett. 1992, 33, 977.
- 96 P. L. Darke, C. T. Leu, L. J. Davis, J. C. Heimbach, R. E. Diehl, W. S. Hill, R. A. F. Dixon, I. S. Sigal, J. Biol. Chem. 1989, 264, 2307.
- 97a) E. Leize, A. Jaffrezic, A. Van Dorsselaer, J. Mass Spectrom. 1996, im Druck; b) P. Kopf, Diplomarbeit, Universität Konstanz. 1995.
- 98 M. A. Weiss, T. Ellenberger, C. R. Wobbe, J. P. Lee, S. C. Harrison, K. Struhl, Nature 1990, 347, 575.
- 99 K. T. O'Neil, R. H. Hoess, W. F. DeGrado, Science 1990, 249, 774.
- 100 P. Hemmerich, A. von Mikecz, F. Neumann, O. Sözeri, G. Wolff-Vorbeck, R. Zoebelein, U. Krawinkel, Nucleic Acids Res. 1993, 21, 223.
- 101 E. E. Blatter, Y. W. Ebright, R. H. Ebright, Nature 1992, 359, 650.
- 102 C. Cohen, D. A. D. Perry, Proteins Struct. Funct. Gen. 1990, 7, 1.
- 103 T. G. Oas, L. P. McIntosh, E. K. O'Shea, F. W. Dahlquist, P. Kim, Biochemistry 1990, 29, 2891.
- 104 E. K. O'Shea, J. D. Klemm, P. S. Kim, T. Alber, Science 1991, 254, 539.
- 105 Y. T. Li, Y. L. Hsich, J. D. Henion, M. W. Senko, F. W. McLafferty, B. Ganem, J. Am. Chem. Soc. 1993, 115, 8409.
- 106 S. C. Beu, M. W. Senko, J. P. Quinn, F. M. Wampler, F. W. McLafferty, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1993, 4, 557.
- 107 H. Wendt, E. Dürr, R. M. Thomas, M. Przybylski, H. R. Bosshard, Protein Sci. 1995, 4, 1563.
- 108a) M. Przybylski, J. Kast, M. O. Glocker, E. Dür, H. R. Bosshard, S. Nock, M. Sprinzl, Toxicol. Lett. 1995, 82/83, 567–576; b) T. Fligge, Diplomarbeit, Universität Konstanz. 1995.
- 109 B. Lovejoy, S. Choe, D. Cascio, D. K. McRorie, W. F. DeGrado. D. Eisenberg, Science 1993, 259, 1288.
- 110 H. Wendt, C. Werger, A. Baici, R. M. Thomas, H. R. Bosshard, Biochemistry 1995, 34, 4097.
- 111a)
M. Przybylski,
M. O. Glocker,
C. Maier,
C. Borchers,
E. Dürr,
W. Fiedler,
J. Kast,
H. Wendt,
H. R. Bosshard
in
Peptides 1994
(Hrsg.: H. L. S. Maia),
Escom, Leiden,
1995,
S. 42;
10.1007/978-94-011-1468-4_12 Google Scholarb) S. Witte, F. Neumann, U. Krawinkel, M. Przybylski, J. Biol. Chem. 1996, eingereicht.
- 112 C. Maier, K. Müller, K. Baumeister, E. Bauer, E. Hannappel, R. Nave, K. Melchers, E. Sturm, W. Gernandt, U. Krüger, K. P. Schäfer, M. Przybylski, Proc. 41st Conf. Am. Soc. Mass Spectrom. Allied Topics 1993, 351.
- 113
M. Przybylski,
C. Maier,
K. Hägele,
E. Bauer,
E. Hannappel,
R. Nave,
K. Melchers,
U. Krüger,
K. P. Schäfer
in
Peptides: Chemistry, Structure and Biology
(Hrsg.: R. S. Hodges,
J. A. Smith),
Escom, Leiden,
1994,
S. 338.
10.1007/978-94-011-0683-2_109 Google Scholar
- 114 T. E. Weaver, J. A. Whitsett, Biochem. J. 1991, 273, 249.
- 115 J. F. Lewis, A. H. Jobe, Am. Rev. Resp. Dis. 1993, 147, 218.
- 116 T. Voss, K. P. Schäfer, P. F. Nielsen, A. Schäfer, C. Maier, E. Hannappel, J. Maaßen, B. Landis, K. Klemm, M. Przybylski, Biochim. Biophys. Acta 1992, 1138, 261.
- 117a) A. Schäfer, P. F. Nielsen, T. Voss, E. Hannappel, C. Maier, J. Maaßen, E. Sturm, K. Klemm, K. P. Schäfer, M. Przybylski in Peptides 1990 (Hrsg.: E. Giralt, D. Andreu), Escom, Leiden, 1991, S. 350; b) T. Curstedt, J. Johansson, P. Persson, A. Eklund, B. Robertson, B. Löwenadler, H. Jörnvall, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 1990, 87, 2985.
- 118a) W. Weinmann, C. E. Parker, K. Baumeister, C. Maier, K. B. Tomer, M. Przybylski, Electrophoresis 1994, 15, 118; b) W. Weinmann, C. Maier, K. Baumeister, M. Przybylski, C. E. Parker, K. B. Tomer, J. Chromatogr. 1994, 664, 271.
- 119 B. L. Schwartz, J. E. Bruce, G. A. Anderson, S. A. Hofstadler, A. L. Rockwood, R. D. Smith, A. Chilkoti, P. S. Stayton, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1995, 6, 459.
- 120 D. F. Senear, D. C. Teller, Biochemistry 1981, 20, 3076.
- 121 A. Verentchikov, W. Ens, K. G. Standing, Proc. 41st Conf. Am. Soc. Mass Spectrom. Allied Topics 1993, 4.
- 122a) M. Claeys, L. Dillen, E. L. Esmans, Adv. Mass Spectrom. 1995, 13, 521; b) F. W. McLafferty, M. W. Senko, D. P. Little, T. D. Wood, P. B. O'Conner, J. P. Speir, R. A. Chorush, N. L. Kelleher, Adv. Mass Spectrom 1995, 13, 115.
- 123 S. A. McLuckey, G. J. Van Berkel, G. L. Glish, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1992, 3, 60; b) K. Bleicher, E. Bayer, Biol. Mass Spectrom. 1994, 23, 320; c) S. C. Pomerantz, J. A. Kowalak, J. A. McCloskey, J. Am. Soc. Mass Spectrom. 1993, 4, 204.
- 124a) K. J. Light-Wahl, D. L. Springer, B. E. Winger, C. G. Edmonds, D. G. Camp, B. D. Thrall, R. D. Smith, J. Am. Chem. Soc. 1993, 115, 803; b) B. Ganem, Y. T. Li, J. D. Henion, Tetrahedron Lett. 1993, 34, 1445.
- 125 V. Saudek, H. S. Pasley, T. Gibson, H. Gausepohl, R. W. Frank, A. Pastore, Biochemistry 1991, 30, 1310.
- 126 A. Paulus, J. I. Ohms, J. Chromatogr. 1990, 507, 113.
- 127 D. R. Goodlett, C. C. Hardin, M. Corregan, R. D. Smith, Proc. 41st Conf. Am. Soc. Mass Spectrom. Allied Topics 1993, 258.
- 128a) L. Grotjahn, L. C. E. Taylor, Org. Mass Spectrom. 1985, 20, 146; b) S. A. McLucky, S. Habibi-Goudarzi, J. Am. Chem. Soc. 1993, 115, 12085.
- 129a) J. Sambrook, E. F. Fritsch, T. Maniatis, Molecular Cloning, Cold Spring Harbor Laboratory Press. New York. 1989; b) J. Meinkoth, G. Wahl, Anal. Biochem. 1984, 138, 267; c) A. G. Polson, P. F. Crain, S. C. Pomerantz, J. A. McCloskey, B. L. Bass, Biochemistry 1991, 30, 11507; d) E. Bruenger, J. A. Kowalak, Y. Kuchino, J. A. McCloskey, H. Mizuchima, K. O. Stetter, P. F. Crain, FASEB J., 1993, 7, 196.
- 130 E. Uhlmann, A. Peymann, Chem. Rev. 1990, 90, 544.
- 131a) Y. L. Hsieh, Y.-T. Li, J. D. Henion, B. Ganem, Biol. Mass Spectrom. 1994, 23, 272; b) D. C. Gale, D. R. Goodlett, K. J. Light-Wahl, R. D. Smith, J. Am. Chem. Soc. 1994, 116, 6027.
- 132 H. E. Moser, P. B. Dervan, Science 1987, 238, 645.
- 133 M. D. Distefano, P. B. Dervan, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 1993, 90, 1779.
- 134 D. R. Goodlett, D. G. Camp, C. C. Hardin, M. Corregan, R. D. Smith, Biol. Mass Spectrom. 1993, 22, 181.
- 135 C. C. Hardin, T. Watson, M. Corregan, C. Bailey, Biochemistry 1992, 31, 833.
- 136 J. R. Williamson, M. K. Raghuramunan, T. R. Cech, Cell 1989, 59, 871.
- 137 M. G. Ikonomou, A. T. Blades, P. Kebarle, Anal. Chem. 1991, 63, 1989.
- 138 M. Sprinzl, Trends Biol. Sci. 1994, 19, 245.
- 139 M. O. Glocker, S. Nock, M. Sprinzl, M. Przybylski, Proc. 43rd Conf. Am. Soc. Mass Spectrom. Allied Topics 1995, 1330.
- 140a) E. C. Constable, Angew. Chem. 1991, 103, 418; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1991, 30, 407; b) Nature 1990, 346, 314.
- 141a) J.-M. Lehn, Angew. Chem. 1990, 102, 1347; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1990, 29, 1304; b) P. Baxter, J.-M. Lehn, A. DeCian, J. Fischer, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1993, 105, 92 bzw. Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1993, 32, 69.
- 142a) D. Philp, J. F. Stoddart, Synlett 1991, 445; b) J. F. Stoddart, Angew. Chem. 1992, 104, 860; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1992, 31, 846.
- 143 H. Ringsdorf, B. Schlarb, J. Venzmer, Angew. Chem. 1988, 100, 117; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1988, 27, 113.
- 144a) C. O. Dietrich-Buchecker, J. P. Sauvage, Chem. Rev. 1987, 87, 795; b) C. O. Dietrich-Buchecker, B. Frommberger, I. Luer, J. P. Sauvage, F. Vögtle, Angew. Chem. 1993, 105, 1526; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1993, 32, 1434.
- 145a) J. F. Stoddart, Guest-Host Molecular Interactions: from Chemistry to Biology, Wiley. Chichester. 1991, S. 5–22; b) C. Seel, F. Vögtle, Angew. Chem. 1992, 104, 542; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1992, 31, 528.
- 146 U. Koert, M. M. Harding, J.-M. Lehn, Nature 1990, 346, 339.
- 147 J. S. Nowick, Q. Feng, T. Tjivikua, P. Ballester, J. Rebek, Jr., J. Am. Chem. Soc. 1991, 113, 8831.
- 148 E. Leize, A. Van Dorsselaer, R. Krämer, J.-M. Lehn, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1993, 990.
- 149 P. R. Ashton, C. L. Brown, J. R. Chapman, R. T. Gallagher, J. F. Stoddart, Tetrahedron Lett. 1992, 33, 7771.
- 150 J. C. Chambron, V. Heitz, J. P. Sauvage, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1992, 1131.
- 151 R. Krämer, J.-M. Lehn, A. Marquis-Rigault, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 1993, 90, 5394.
- 152 F. Bitsch, C. O. Dietrich-Buchecker, A. K. Káemiss, J. P. Sauvage, A. Van Dorsselaer, J. Am. Chem. Soc. 1991, 113, 4023.
- 153 V. Katta, S. K. Chowdhury, B. T. Chait, J. Am. Chem. Soc. 1990, 112, 5348.
- 154 S. R. Wilson, A. Yasmin, Y. Wu, J. Org. Chem. 1992, 57, 6941.
- 155a) P. R. Ashton, T. T. Goodnow, A. E. Kaifer, M. V. Reddington, A. M. Z. Slawin, N. Spencer, J. F. Stoddart, C. Vincent, D. J. Williams, Angew. Chem. 1989, 101, 1404; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1989, 28, 1396; b) P. R. Ashton, D. Philp, J. F. Stoddart, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1992, 1124.
- 156 A. Pfeil, J.-M. Lehn, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1992, 838.
- 157 E. C. Constable, Tetrahedron 1992, 48, 10013.
- 158 C. E. Ballou, A. Dell, Carbohydr. Res. 1985, 140, 139.
- 159
K. Schneider,
P. F. Nielsen,
D. Suckau,
M. Przybylski in
Mass Spectrometry of Large Non-Volatile Molecules
(Hrsg.: E. Hilf,
A. Tuczynski),
World Sci., Singapur,
1990,
S. 176.
10.1142/9789814390170_0016 Google Scholar
- 160a) F. Hillenkamp, M. Karas, Methods Enzymol. 1990, 193, 280; b) R. Beavis, B. T. Chait, Rapid Commun. Mass Spectrom. 1989, 3, 323; c) M. Karas, U. Bahr, A. Ingendoh, F. Hillenkamp, Angew. Chem. 1989, 101, 805; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1989, 28, 760.
- 161 A. Overberg, A. Hassenbürger, F. Hillenkamp in Mass Spectrometry in the Biological Sciences (Hrsg.: M. Gross, G. Sindona), Kluwer, Dordrecht, 1994, S. 181.
- 162a) J. P. Sauvage, Acc. Chem. Res. 1990, 23, 319; b) D. B. Amabilino, P. R. Ashton, A. S. Reder, N. Spender, J. F. Stoddart, Angew. Chem. 1994, 106, 450; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1994, 33, 433.
- 163a)
M. Born,
H. Ritter,
Makromol. Chem. Rapid Commun.
1991,
121,
471;
10.1002/marc.1991.030120803 Google Scholarb) K. Hägele, M. Born, H. Ritter, M. Svoboda, M. Przybylski, Abstr. 12th Int. Mass Spectrom. Conf. 1991, 196.
- 164 M. Svoboda, Dissertation, Universität Konstanz, 1993.
- 165 B. D. Reverend, F. Liman, C. Livera, L. D. Pettit, S. Pyburn, H. Kozlowski, J. Chem. Soc. Dalton Trans. 1988, 887.
- 166 R. D. Macfarlane, Z. H. Hu, S. Song, E. Pittenauer, E. R. Schmid, G. Allmaier, J. O. Metzger, W. Tuczynski, Biol. Mass Spectrom. 1994, 3, 117.
- 167 G. Allmaier, E. Pittenauer, E. R. Schmid, Org. Mass Spectrom. 1991, 26, 804.
- 168a) D. L. Smith, Z. Zhang, Mass Spectrom. Rev. 1994, 13, 411; b) R. C. Beavis, Org. Mass Spectrom. 1992, 27, 653.
- 169a) W. Weinmann, C. E. Parker, L. E. Deterding, D. Papac, J. Hoyes, M. Przybylski, K. B. Tomer, J. Chromatogr. 1994, 680, 353; b) A. Wattenberg, Diplomarbeit, Universität Konstanz. 1995.
- 170
M. J. F. Suter,
W. T. Moore,
T. B. Farmer,
J. S. Cottrell,
R. M. Caprioli
in
Techniques in Protein Chemistry III
(Hrsg.: H. Angeletti),
Academic Press, New York,
1992.
10.1016/B978-0-12-058756-8.50050-X Google Scholar
- 171 M. C. Fitzgerald, G. R. Parr, L. M. Smith, Anal. Chem. 1993, 65, 3204.
- 172a) A. Overberg, M. Karas, U. Bahr, R. Kaufmann, F. Hillenkamp, Rapid Commun. Mass Spectrom. 1990, 4, 293; b) A. Overberg, M. Karas, F. Hillenkamp, Rapid Commun. Mass Spectrom 1991, 5, 128.
- 173 E. A. Merritt, S. Sarfaty, F. van den Akker, C. L'Hoir, J. A. Martial, W. G. J. Hol, Protein Sci. 1994, 3, 166.
- 174
J. Drenth,
Principles of Protein X-Ray Crystallography,
Springer, New York,
1994.
10.1007/978-1-4757-2335-9 Google Scholar
- 175 A. Bax, Annu. Rev. Biochem. 1989, 58, 223.
- 176 Y. Hagihara, Y. Tany, Y. Goto, J. Mol. Biol. 1994, 237, 336.
- 177 P. Kebarle, L. Tang, Anal. Chem. 1993, 65, 972A.
- 178 J. P. Speir, M. W. Senko, D. P. Little, J. A. Loo, F. W. McLafferty, J. Mass Spectrom. 1995, 30, 39.
- 179 A. Miranker, C. V. Robinson, J. E. Radford, R. T. Aplin, C. M. Dobson, Science 1993, 262, 896.
- 180 M. A. Lemmon, J. M. Flanagan, H. R. Treutlein, J. Zhang, D. M. Engelman, Biochemistry 1992, 31, 12719.
- 181 A. Plückthun, Immun. Rev. 1992, 130, 152.
- 182 R. E. Bird, K. D. Hardman, J. W. Jacobson, S. Johnson, B. M. Kaufman, S. M. Lee, T. Lee, S. H. Pope, G. S. Riordan, M. Whitlow, Science 1988, 242, 423.
- 183a) K. Falk, O. Rötschke, S. Stefanovic, G. Jung, H. G. Rammensee, Nature 1991, 351, 290; b) J. W. Metzger, K. H. Wiesmüller, V. Gnau, J. Brünjes, G. Jung, Angew. Chem. 1993, 105, 901; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1993, 32, 894.
- 184 J.-M. Lehn, M. Mascal, A. DeCian, J. Fischer, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1990, 479.
- 185 F. H. Kohnke, J. P. Mathias, J. F. Stoddart in Molecular Recognition: Chemical and Biochemical Problems (Hrsg.: S. M. Robert), The Royal Society of Chemistry, Cambridge, 1989, S. 233.
Citing Literature
This is the
German version
of Angewandte Chemie.
Note for articles published since 1962:
Do not cite this version alone.
Take me to the International Edition version with citable page numbers, DOI, and citation export.
We apologize for the inconvenience.