Chelat- oder Nicht-Chelat-Kontrolle bei Additionsreaktionen von chiralen α- und β-Alkoxycarbonyl-Verbindungen†
Prof. Dr. Manfred T. Reetz
Fachbereich Chemie der Universität Hans-Meerwein-Straße, D-3550 Marburg
Search for more papers by this authorProf. Dr. Manfred T. Reetz
Fachbereich Chemie der Universität Hans-Meerwein-Straße, D-3550 Marburg
Search for more papers by this authorNur ein Enantiomer ist gezeigt, obwohl ein Racemat eingesetzt wurde, das racemische Produkte ergab.
Abstract
Additionen von C-Nucleophilen wie Grignard-Reagentien oder Enolaten an chirale α- oder β-Alkoxyaldehyde und -ketone zählen zu den wichtigsten Reaktionen bei Totalsynthesen von Naturstoffen. Bei diesen Transformationen entsteht ein neues Chiralitätszentrum, die Reaktion ist diastereogen. Zur Steuerung der Stereoselektivität wurden zwei Strategien entwickelt: 1) Verwendung Lewis-saurer Reagentien, die zur intermediären Bildung von Chelaten führen; 2) Verwendung nicht-chelatisierender Reagentien. Im ersten Fall spricht man von Chelat-Kontrolle; die Stereoselektivität wird durch elektronische und/oder sterische Faktoren im Intermediat bestimmt. Beim zweiten Fall, dem der Nicht-Chelat-Kontrolle, sind entsprechende Faktoren im Edukt maßgebend. In der Regel führen diese beiden Methoden zu entgegengesetzten Resultaten. Die sorgfältige Wahl von Organometall-Verbindungen (Li, Mg, B, Si, Sn, Cu, Zn, Ti enthaltend) ermöglicht es, die Stereoselektivität einer Reaktion zu steuern.
References
- 1(a) J. D. Morrison, H. S. Mosher: Asymmetric Organic Reactions, Prentice-Hall, Englewood Cliffs 1971; (b) Y. Izumi, A. Tai: Stereodifferentiating Reactions, Academic Press, New York 1977; (c) siehe auch: S. Masamune, T. Kaiho, D. S. Garvey, J. Am. Chem. Soc. 104 (1982) 5521.
- 2 J. ApSimon: The Total Synthesis of Natural Products, Vol. 1–5, Wiley, New York 1973–1983.
- 3 D. J. Cram, F. A. Abd Elhafez, J. Am. Chem. Soc. 74 (1952) 5828.
- 4 M. Chérest, H. Felkin, N. Prudent, Tetrahedron Lett. 1968, 2199.
- 5
N. T. Anh,
Top. Curr. Chem.
88
(1980)
145.
10.1007/BFb0048506 Google Scholar
- 6 J. W. Cornforth, R. H. Cornforth, K. K. Mathew, J. Chem. Soc. 1959, 112.
- 7 D. J. Cram, K. R. Kopecky, J. Am. Chem. Soc. 81 (1959) 2748.
- 8 P. A. Bartlett, Tetrahedron 36 (1980) 3; J. Mulzer, Nachr. Chem. Tech. Lab. 32 (1984) 16; Y. Yamamoto, K. Maruyama, Heterocycles 18 (1982) 357.
- 9
E. L. Eliel,
in J. D. Morrison:
Asymmetric Synthesis,
Vol. 2, Part A,
Academic Press,
New York
1983,
S. 125.
10.1016/B978-0-12-507702-6.50010-4 Google Scholar
- 10 C. H. Heathcock, in J. D. Morrison: Asymmetric Synthesis, Vol. 2, Part B, Academic Press, New York, im Druck; D. A. Evans, J. V. Nelson, T. R. Taber, Top. Stereochem. 13 (1982) 1.
- 11 R. W. Hoffmann, Angew. Chem. 94 (1982) 569; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 21 (1982) 555.
- 12 J. H. Stocker, P. Sidisunthorn, B. M. Benjamin, C. J. Collins, J. Am. Chem. Soc. 82 (1960) 3913.
- 13 Siehe z. B.: A. B. Holmes, C. L. D. Jennings-White, D. A. Kendrick, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1983, 415; M. P. Edwards, S. V. Ley, S. G. Lister, B. D. Palmer, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1983, 630; A. I. Meyers, J. Slade, Synth. Commun. 6 (1976) 601; R. Amouroux, F. Chastrette, M. Chastrette, Bull. Soc. Chim. Fr., II 1981, 293.
- 14 C. Zioudrou, P. Chrysochou, Tetrahedron 33 (1977) 2103.
- 15 T. Nakata, Y. Kishi, Tetrahedron Lett. 1978, 2745.
- 16 J. C. Fischer, D. Horton, W. Weckerle, Carbohydr. Res. 59 (1977) 459.
- 17 Übersicht ütber stereoselektive Einführung von Steroid-Seitenketten: D. M. Piatak, J. Wicha, Chem. Rev. 78 (1978) 199; J. Redpath, F. J. Zeelen, Chem. Soc. Rev. 12 (1983) 75.
- 18 H. Hikino, K. Mohri, Y. Hikino, S. Arihara, T. Takemoto, H. Mori, K. Shibata, Tetrahedron 32 (1976) 3015.
- 19 T. D. Inch, Adv. Carbohydr. Chem. Biochem. 27 (1972) 191; vgl. auch: J. C. Fischer, D. Horton, J. Carbohydr. Nucleosides Nucleotides 6 (1979) 101.
- 20 T. Kogure, E. L. Eliel, J. Org. Chem. 49 (1984) 576.
- 21 T. Mukaiyama, Y. Sakito, M. Asami, Chem. Lett. 1978, 1253; 1979, 705.
- 22 W. C. Still, J. H. McDonald, Tetrahedron Lett. 21 (1980) 1031.
- 23 D. B. Collum, J. H. McDonald, W. C. Still, J. Am. Chem. Soc. 102 (1980) 2117, 2118, 2120.
- 24 K. C. Nicolaou, D. A. Claremon, W. E. Barnette, J. Am. Chem. Soc. 102 (1980) 6611.
- 25 W. C. Still, J. A. Schneider, Tetrahedron Lett. 21 (1980) 1035.
- 26 M. T. Reetz, K. Kesseler, S. Schmidtberger, B. Wenderoth, R. Steinbach, Angew. Chem. 95 (1983) 1007; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 22 (1983) 999; Angew. Chem. Suppl. 1983, 1511.
- 27 R. Bernardi, C. Fuganti, P. Grasselli, Tetrahedron Lett. 22 (1981) 4021.
- 28 S. S. Ko, J. M. Finan, M. Yonaga, Y. Kishi, D. Uemura, Y. Hirata, J. Am. Chem. Soc. 104 (1982) 7364; zit. Lit.
- 29 S. Masamune, J. W. Ellingboe, W. Choy, J. Am. Chem. Soc. 104 (1982) 5526; S. Masamune, W. Choy, Aldrichimica Acta 15 (1982) 47.
- 30 M. T. Reetz, R. Steinbach, J. Westermann, R. Peter, Angew. Chem. 92 (1980) 1044; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 19 (1980) 1011; M. T. Reetz, R. Peter, Tetrahedron Lett. 22 (1981) 4691.
- 31 M. T. Reetz, J. Westermann, R. Steinbach, Angew. Chem. 92 (1980) 933; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 19 (1980) 901.
- 32 M. T. Reetz, J. Westermann, Synth. Commun. 11 (1981) 647.
- 33 Z. Dawoodi, M. L. H. Green, V. S. B. Mtetwa, K. Prout, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1982, 802.
- 34 E. N. Gur'yanova, I. P. Goldshtein, I. P. Romm: Donor-Acceptor Bond, Wiley, New York 1975.
- 35 M. T. Reetz, K. Kesseler, A. Jung, Tetrahedron Lett. 25 (1984) 729.
- 36 M. T. Reetz, K. Kesseler, A. Jung, unveröffentlicht.
- 37 S. Kiyooka, C. H. Heathcock, Tetrahedron Lett. 24 (1983) 4765.
- 38 T. Mukaiyama, K. Banno, K. Narasaka, J. Am. Chem. Soc. 96 (1974) 7503; Chelat-Kontrolle bei der Addition von Diketen an einen chiralen Aldehyd: T. Izawa, T. Mukaiyama, Chem. Lett. 1978, 409.
- 39 M. T. Reetz, A. Jung, J. Am. Chem. Soc. 105 (1983) 4833.
- 40 M. T. Reetz, K. Kesseler, A. Jung, Tetrahedron, im Druck.
- 41 M. T. Reetz, K. Kesseler, J. Chem. Soc. Chem. Commun., im Druck.
- 42 G. E. Keck, E. P. Boden, Tetrahedron Lett. 25 (1984) 265, 1879; G. E. Keck, D. E. Abbott, Tetrahedron Lett. 25 (1984) 1883.
- 43 M. Asami, T. Mukaiyama, Chem. Lett. 1983, 93.
- 44 M. D. Lewis, Y. Kishi, Tetrahedron Lett. 23 (1982) 2343; H. Nagaoka, Y. Kishi, Tetrahedron 37 (1981) 3873; Y. Kishi, Pure Appl. Chem. 53 (1981) 1163.
- 45 M. T. Reetz, R. Steinbach, J. Westermann, R. Urz, B. Wenderoth, R. Peter, Angew. Chem. 94 (1982) 133; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 21 (1982) 135; Angew. Chem. Suppl. 1982, 257.
- 46 M. T. Reetz, M. Hüllmann, unveröffentlicht.
- 47 A. I. Meyers, J. Lawson, R. A. Amos, D. G. Walker, R. F. Spohn, Pure Appl. Chem. 54 (1982) 2537; H. Redlich, B. Schneider, R. W. Hoffmann, K.-J. Geueke, Liebigs Ann. Chem. 1983, 393.
- 48 R. W. Hoffmann, H.-J. Zeiss, J. Org. Chem. 46 (1981) 1309.
- 49 K. Nakanishi, T. Goto, S. Ito, S. Natori, S. Nozoe: Natural Products Chemistry, Vol. II, Academic Press, New York 1975.
- 50 Übersicht über das Prinzip der Steuerung der Carbanionen-Selektivität durch Titanierung: M. T. Reetz, Top. Curr. Chem. 106 (1982) 1.
- 51 Weitere Übersichten über Titan-Chemie: B. Weidmann, D. Seebach, Angew. Chem. 95 (1983) 12; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 22 (1983) 31; M. T. Reetz, Chem. Ind. (London) 1981, 541.
- 52 N. T. Anh, persönliche Mitteilung 1984.
- 53 C. H. Heathcock, M. C. Pirrung, J. Lampe, C. T. Buse, S. D. Young, J. Org. Chem. 46 (1981) 2290; C. H. Heathcock, C. T. White, J. J. Morrison, D. VanDerveer, J. Org. Chem. 46 (1981) 1296.
- 54 E. Nakamura, M. Shimizu, I. Kuwajima, J. Sakata, K. Yokoyama, R. Noyori, J. Org. Chem. 48 (1983) 932.
- 55 R. W. Hoffmann, R. Metternich, unveröffentlicht.
- 56 R. B. Woodward, E. Logusch, K. P. Nambiar, K. Sakan, D. E. Ward, B.-W. Au-Yeung, P. Balaram, L. J. Browne, P. J. Card, C. H. Chen, R. B. Cheênevert, A. Fliri, K. Frobel, H.-J. Gais, D. G. Garratt, K. Hayakawa, W. Heggie, D. P. Hesson, D. Hoppe, I. Hoppe, J. A. Hyatt, D. Ikeda, P. A. Jacobi, K. S. Kim, Y. Kobuke, K. Kojima, K. Krowicki, V. J. Lee, T. Leutert, S. Malchenko, J. Martens, R. S. Matthews, B. S. Ong, J. B. Press, T. V. Rajan Babu, G. Rousseau, H. M. Sauter, M. Suzuki, K. Tatsuta, L. M. Tolbert, E. A. Truesdale, I. Uchida, Y. Ueda, T. Uyehara, A. T. Vasella, W. C. Vladuchick, P. A. Wade, R. M. Williams, H. N.-C. Wong, J. Am. Chem. Soc. 103 (1981) 3210.
- 57 A. I. Meyers, J. F. Hudspeth, Tetrahedron Lett. 22 (1981) 3925.
- 58 J. G. Buchanan, A. D. Dunn, A. R. Edgar, J. Chem. Soc. Perkin Trans. 1 1976, 68.
- 59 J. G. Buchanan, K. A. MacLean, H. Paulsen, R. H. Wightman, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1983, 486.
- 60
Siehe z. B.:
H. Paulsen,
K. Roden,
V. Sinnwell,
P. Luger,
Liebigs Ann. Chem.
1981,
2009,
zit. Lit.;
R. U. Lemieux,
T. C. Wong,
T. Thøgersen,
Can. J. Chem.
60
(1982)
81;
vgl. auch
Y. Isuda,
T. Nunozawa,
K. Y. Yoshimoto,
Chem. Pharm. Bull.
28
(1980)
3223.
10.1248/cpb.28.3223 Google Scholar
- 61 I. Hoppe, U. Schöllkopf, Liebigs Ann. Chem. 1980, 1474; 1983, 372, zit. Lit.
- 62(a) M. L. Wolfrom, S. Hanessian, J. Org. Chem. 27 (1962) 1800; (b) T. D. Inch, Carbohydr. Res. 5 (1967) 45.
- 63 Siehe z. B.: M. H. Delton, G. U. Yuen, J. Org. Chem. 33 (1968) 2473; Y. Ohgo, J. Yoshimura, M. Kono, T. Sato, Bull. Chem. Soc. Jpn. 42 (1969) 2957; K. Mori, Tetrahedron 32 (1976) 1979; S. Hagen, T. Anthonsen, L. Kilaas, Tetrahedron 35. (1919) 2583; R. M. Adlington, A. G. M. Barrett, P. Quayle, A. Walker, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1981, 404; J.-C. Depezay, Y. Le Merrer, Bull. Soc. Chim. Fr., II 1981, 306.
- 64 M. Yamaguchi, T. Mukaiyama, Chem. Lett. 1981, 1005; T. Harada, T. Mukaiyama, Chem. Lett. 1981, 1109; T. Mukaiyama, K. Suzuki, T. Yamada, Chem. Lett. 1982, 929; F. Tabusa, T. Yamada, K. Suzuki, T. Mukaiyama, Chem. Lett. 1984, 405.
- 65 K. Suzuki, Y. Yuki, T. Mukaiyama, Chem. Lett. 1981, 1529.
- 66 S. Schmidtberger, Diplomarbeit, Universität Marburg 1983.
- 67 J. Mulzer, A. Angermann, Tetrahedron Lett. 24 (1983) 2843.
- 68 R. W. Hoffmann, A. Endesfelder, H.-J. Zeiss, Carbohydr. Res. 123 (1983) 320.
- 69 R. W. Hoffmann, persönliche Mitteilung 1984.
- 70 Siehe z. B.: A. P. Kozikowski, Y. Kitagawa, J. P. Springer, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1983, 1460; I. Hoppe, U. Schöllkopf, Liebigs Ann. Chem. 1982, 1548; C. Hubschwerlen, G. Schmid, Helv. Chim. Acta 66 (1983) 2206.
- 71 T. Shono, N. Kise, T. Suzumoto, J. Am. Chem. Soc. 106 (1984) 259.
- 72 G. Fronza, C. Fuganti, P. Grasselli, G. Pedrocchi-Fantoni, C. Zirotti, Tetrahedron Lett. 23 (1982) 4143; C. Fuganti, S. Servi, C. Zirotti, Tetrahedron Lett. 24 (1983) 5285.
- 73 C. Fuganti, P. Grasselli, G. Pedrocchi-Fantoni, J. Org. Chem. 48 (1983) 909.
- 74 W. R. Roush, D. J. Harris, B. M. Lesur, Tetrahedron Lett. 24 (1983) 2227.
- 75 G. Fronza, C. Fuganti, P. Grasselli, G. Pedrocchi-Fantoni, C. Zirotti, Chem. Lett. 1984, 335.
- 76 R. Méric, J.-P. Vigneron, Bull. Soc. Chim. Fr. 1973, 327.
- 77 S. Danishefsky, S. Kobayashi, J. F. Kerwin Jr., J. Org. Chem. 47 (1982) 1981
- 78 R. W. Franck, T. V. John, K. Olejniczak, J. Am. Chem. Soc. 104 (1982) 1106; J. Jurczak, T. Bauer, S. Filipek, M. Tkacz, K. Zygo, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1983, 540; vgl. auch: D. Horton, T. Mackinami, Y. Takagi, C. W. Bergmann, G. C. Christoph, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1983, 1164.
- 79 A. P. Kozikowski, A. K. Ghosh, J. Am. Chem. Soc. 104 (1982) 5788; V. Jäger, R. Schohe, Tetrahedron Lett. 24 (1983) 5501, zit. Lit.
- 80 J. Mulzer, M. Kappert, Angew. Chem. 95 (1983) 60; Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 22 (1983) 63; Angew. Chem. Suppl. 1983, 23.
- 81 W. R. Roush, B. M. Lesur, Tetrahedron Lett. 24 (1983) 2231; G. Fronza, C. Fuganti, P. Grasselli, J. Chem. Soc. Chem. Commun. 1980, 442; vgl. auch: H. Paulsen, W. von Deyn, W. Röben, Liebigs Ann. Chem. 1984, 433; I. W. Lawston, T. D. Inch, J. Chem. Soc. Perkin Trans. 1 1983, 2629.
- 82 M. N. Paddon-Row, N. G. Rondan, K. N. Houk, J. Am. Chem. Soc. 104 (1982) 7162.
- 83 TiCl4 bildet mit Essigester Addukte, bei denen die Lewis-Säure syn zur Methylgruppe steht; Röntgen-Strukturanalyse: L. Brun, Acta Crystallogr. 20 (1966) 739. NMR-Untersuchungen von Aldehyd- und Keton-BF3-Addukten: A. Grinvald, M. Rabinovitz, J. Chem. Soc. Perkin Trans. 2 1974, 94; A. Fratiello, R. Kubo, S. Chow, J. Chem. Soc. Perkin Trans. 2 1976, 1205.
- 84 Ich danke Prof. Rademacher für die Durchführung dieser Rechnungen; P. Rademacher, P. Heymanns, unveröffentlicht.
- 85 G. Helmchen, persönliche Mitteilung 1984.
- 86 K. Gamoh, M. Hirayama, N. Ikekawa, J. Chem. Soc. Perkin Trans. 1 1984, 449.
- 87 S. J. Danishefsky, W. H. Pearson, D. F. Harvey, J. Am. Chem. Soc. 106 (1984) 2456.
Citing Literature
This is the
German version
of Angewandte Chemie.
Note for articles published since 1962:
Do not cite this version alone.
Take me to the International Edition version with citable page numbers, DOI, and citation export.
We apologize for the inconvenience.