Lysozyme: Ein Kapitel Molekularbiologie
Prof. Dr. P. Jollès
Laboratoire de Chimie biologique, Faculté des Sciences de l'Université Paris VI e , 96, Boulevard Raspail (Frankreich)
Search for more papers by this authorProf. Dr. P. Jollès
Laboratoire de Chimie biologique, Faculté des Sciences de l'Université Paris VI e , 96, Boulevard Raspail (Frankreich)
Search for more papers by this authorAbstract
Hühnereiweiß-Lysozym war das erste Enzym, dessen Tertiärstruktur aufgeklärt werden konnte. Seine Peptidkette ist in zwei etwa gleich großen Teilen angeordnet, zwischen denen ein tiefer Spalt klafft. Die Substrate (und Inhibitoren) werden in diesem Spalt durch Wasserstoffbrücken gebunden und unter Mitwirkung von Glu 35 und Asp 52 — die das aktive Zentrum bilden — hydrolysiert. — Die Lysozyme, die in vielen Tier- und Pflanzenarten vorkommen, sind zwar chemisch verschieden, haben jedoch qualitativ die gleiche biologische Aktivität; quantitativ lassen sich große Unterschiede nachweisen, die auch die Spezifität betreffen. Nach Infektion mit Bakteriophagen entsteht in E. coli ein Lysozym, dessen Bildung von der Phagen-DNS kontrolliert wird. Da mutierte Phagen abgeänderte Lysozyme erzeugen, eröffnet sich ein weites Feld für die molekularbiologische Forschung.
References
- 1
P. Jollès,
Angew. Chem.
76, 20
(1964);
10.1002/ange.19640760104 Google ScholarAngew. Chem. internat. Edit. 3, 28 (1964).
- 2 J. Jollès u. P. Jollès, C. R. hebd. Séances Acad. Sci. 253, 2773 (1961).
- 3 J. Jollès, J. Jauregui-Adell, I. Bernier u. P. Jollès, Biochim. biophysica Acta 78, 668 (1963).
- 4 R. E. Canfield, J. biol. Chemistry 238, 2698 (1963).
- 5 P. Jollès, J. Jauregui-Adell u. J. Jollè, C. R. hebd. Séances Acad. Sci. 258, 3926 (1964).
- 6 J. R. Brown, Biochem. J. 92, 13 P (1964).
- 7 R. E. Canfield u. A. K. Liu, J. biol. Chemistry 240, 1997 (1965).
- 8 C. C. F. Blake, D. F. Koenig, G. A. Mair, A. C. T. North, D. C. Phillips u. V. R. Sarma, Nature (London) 206, 757 (1965).
- 9 L. N. Johnson, Exposés annu. Biochim. méd. 27, 31 (1966).
- 10 C. C. F. Blake, G. A. Mair, A. C. T. North, D. C. Phillips u. V. R. Sarma, Proc. Roy. Soc. (London), Ser. B 167, 365 (1967).
- 11 L. Pauling u. R. B. Corey, Proc. nat. Acad. Sci. USA 37, 729 (1951).
- 12 R. E. Marsh, R. B. Corey u. L. Pauling, Acta crystallogr. 8, 62 (1955).
- 13 D. C. Phillips, Sci. American 215, 78 (1966).
- 14 A. Fleming, Proc. Roy. Soc. (London), Ser. B 93, 306 (1922).
- 15 M. R. J. Salton, Nature (London) 170, 746 (1952).
- 16 L. R. Berger u. R. S. Weiser, Biochim. biophysica Acta 26, 517 (1957).
- 17 M. R. J. Salton u. J. M. Ghuysen, Biochim. biophysica Acta 36, 552 (1959); Biochim. biophysica Acta 45, 355 (1960).
- 18 R. W. Jeanloz, N. Sharon u. H. M. Flowers, Biochem. biophys. Res. Commun. 13, 20 (1963).
- 19 L. N. Johnson u. D. C. Phillips, Nature (London) 206, 761 (1965).
- 20 C. C. F. Blake, L. N. Johnson, G. A. Mair, A. C. T. North, D. C. Phillips u. V. R. Sarma, Proc. Roy. Soc (London), Ser. B 167, 378 (1967).
- 21 C. A. Vernon, Proc. Roy. Soc. (London), Ser. B 167, 389 (1967).
- 22 M. F. Perutz, Proc. Roy. Soc. (London), Ser. B 167, 448 (1967).
- 23 R. E. Canfield u. C. B. Anfinsen, Biochemistry 2, 1073 (1963).
- 24 J. Jollès u. P. Jollès, Biochem. biophysic. Res. Commun. 22, 22 (1966).
- 25 W. T. Morgan u. J. P. Riehm, Biochem. biophysic. Res. Commun. 30, 50 (1968).
- 26 K. Hayashi. T. Imoto u. M. Funatsu, J. Biochemistry [Tokyo] 55, 516 (1964).
- 27 S. S. Lehrer u. G. D. Fasman, Biochem. biophysic. Res. Commun. 23, 133 (1966).
- 28 I. Bernier u. P. Jollès, C. R. hebd. Séances Acad. Sci. 253, 745 (1961).
- 29 G. J. S. Rao u. L. K. Ramachandran, Biochim. biophysica Acta 59, 507 (1962).
- 30 F. J. Hartdegen u. J. A. Rupley, Biochim. biophysica Acta 92, 625 (1964).
- 31 Y. Hachimori, H. Horinishi, K. Kurihara u. K. Shibata, Biochim. biophysica Acta 93, 346 (1964).
- 32 T. Bewley u. C. H. Li, Nature (London) 206, 624 (1965).
- 33 K. Hayachi, T. Imoto, G. Funatsu u. M. Funatsu, J. Biochemistry (Tokyo) 58, 227 (1965).
- 34 C. C. F. Blake, Proc. Roy. Soc. (London), Ser. B 167, 435 (1967).
- 35 J. A. Rupley, Proc. Roy. Soc. (London), Ser. B 167, 416 (1967).
- 36 A. Previero, M.-A. Coletti-Previero u. P. Jollès, J. molecular Biol. 24, 261 (1967).
- 37 M. J. Kronman, F. M. Robbins u. R. E. Andreotti, Biochim. biophysica Acta 143, 462 (1967).
- 38 J. Jollès, G. Spotorno u. P. Jollès, Nature (London) 208, 1204 (1965).
- 39 P. Jollès, D. Charlemagne, J.-F. Petit, A.-C. Maire u. J. Jollès, Bull. Soc. chim. biol. 47, 2241 (1965).
- 40 A.-C. Dianoux u. P. Jollès, Biochim. biophysica Acta 133, 472 (1967).
- 41 A. Tsugita u. M. Inouye, J. molecular Biol. 37, 201 (1968).
- 42 J. Jollès, A.-C. Dianoux, J. Hermann, B. Niemann u. P. Jollès, Biochim. biophysica Acta 128, 568 (1966).
- 43 R. F. Goldberger, C. J. Epstein u. C. B. Anfinsen, J. biol. Chemistry 239, 628, 1406 (1964).
- 44 P. Venetianer u. F. B. Straub, Biochim. biophysica Acta 67, 166 (1963).
- 45 D. Givol, R. F. Goldberger u. C. B. Anfinsen, J. biol. Chemistry 239, PC 3115 (1964).
- 46 C. J. Epstein u. R. F. Goldberger, J. biol. Chemistry 238, 1380 (1963).
- 47 R. F. Goldberger u. C. J. Epstein, J. biol. Chemistry 238, 2988 (1963).
- 48 L. Kanarek, R. A. Bradshaw u. R. L. Hill, J. biol. Chemistry 240, PC 2756 (1965).
- 49 G. L. Moore u. R. A. Day, Science (Washington) 159, 210 (1968).
- 50 K. Dose, S. Risi u. H. Rauchfuss, Biophysik 3, 202 (1966).
- 51 A. M. Desai u. K. S. Korgaonkar, Radiat. Res. 21, 61 (1964).
- 52 V. K. Naithani u. M. M. Dhar, Biochem. biophysic. Res. Commun. 29, 368 (1967).
- 53 J. S. Morley, unveröffentlicht.
- 54 P. Jollès u. J. Jollès, Helv. chim. Acta 51, 980 (1968).
- 55 K. T. Hayashi, G. Imoto u. M. Funatsu, J. Biochemistry (Tokyo) 54, 381 (1963); J. Biochemistry (Tokyo) 55, 516 (1964).
- 56 F. W. Dahlquist, L. Jao u. M. Raftery, Proc. nat. Acad. Sci. USA 56, 26 (1966).
- 57 A. N. Glazer u. N. S. Simmons, J. Amer. chem. Soc. 88, 2335 (1966).
- 58 S. S. Lehrer u. G. D. Fasman, Biochem. biophysica Res. Commun. 23, 133 (1966).
- 59 M. Shinitzky, V. Grisaro, D. M. Chipman u. N. Sharon, Arch. Biochem. Biophysics 115, 232 (1966).
- 60 R. F. Steiner u. H. Edelhoch, Nature (London) 192, 873 (1961).
- 61 S. S. Lehrer u. G. D. Fasman, J. biol. Chemistry 242, 4644 (1967).
- 62 S. S. Lehrer, Biochem. biophysic. Res. Commun. 29, 767 (1967).
- 63 J. E. Churchich, Biochim. biophysica Acta 120, 406 (1966); Biochim. biophysica Acta 126, 606 (1966).
- 64 Y. Tomimatsu u. W. Gaffield, Biopolymers 3, 509 (1965).
- 65 C. Tanford u. N. S. Otchin, J. molecular Biol. 15, 489 (1966).
- 66 K. Ogasahara u. K. Hamaguchi, J. Biochemistry (Tokyo) XII, 61, 199 (1967).
- 67 K. Ikeda, K. Hamaguchi, M. Imanichi u. T. Amano, J. Biochemistry (Tokyo) 62, 315 (1967).
- 68 J. S. Cohen u. O. Jardetzky in C. Nicolau: Experimental Methods in Molecular Biology. Wiley, New York, im Druck; Proc. nat. Acad. Sci. USA (1968), im Druck.
- 69 A. M. Liquori, J. Polymer Sci. 12, 207 (1966).
- 70 J. W. Prothero, Biophysic. J. 6, 367 (1966).
- 71 P. F. Periti, G. Quagliarotti u. A. M. Liquori, J. molecular Biol. 24, 313 (1967).
- 72 A. J. Sophianopoulos u. K. E. Van Holde, J. biol. Chemistry 239, 2516 (1964).
- 73 M. Bruzzesi, E. Chiancone u. E. Antonini, Biochemistry (Washington) 4, 1796 (1965).
- 74 M. R. J. Salton, Exposés annu. Biochim. méd. 27, 34 (1966).
- 75 S. Hara u. Y. Matsushima, J. Biochemistry (Tokyo) 62, 118 (1967).
- 76 N. Sharon, Proc. Roy. Soc. (London), Ser. B 167, 402 (1967).
- 77 D. Mirelman u. N. Sharon, Biochem. biophysic. Res. Commun. 24, 237 (1966); J. biol. Chemistry 242, 3414 (1967).
- 78 R. W. Jeanloz, Exposés annu. Biochim. méd. 27, 45 (1966).
- 79 J. A. Rupley, Biochim. biophysica Acta 83, 245 (1964).
- 80 R. F. Powning u. H. Irzykiewicz, J. Chromatogr. (Amsterdam) 29, 115 (1967).
- 81 R. F. Powning u. H. Irzykiewicz, Biochim. biophysica Acta 124, 218 (1966).
- 82 N. Sharon, 3. int. Lysozym-Symposium, Mailand 1964.
- 83 J. A. Rupley, Science (Washington) 150, 382 (1965).
- 84 V. I. Maksimov, E. D. Kaverzneva u. N. A. Kravchenko, Biochimija 30, 1007 (1965).
- 85 F. W. Dahlquist u. M. Raftery, Nature (London) 213, 625 (1967).
- 86 F. W. Dahlquist, L. Jao u. M. Raftery, Proc. nat. Acad. Sci. USA 56, 26 (1966).
- 87 J. J. Pollock, D. M. Chipman u. N. Sharon, Arch. Biochem. Biophysics 120, 235 (1967); Biochem. biophysic. Res. Commun. (1969), im Druck.
- 88 M. Shinitzky, V. Grisaro, D. M. Chipman, N. Sharon, Arch. Biochem. Biophysics 115, 232 (1966).
- 89 A. Neuberger u. B. M. Wilson, Biochim. biophysica Acta 147, 473 (1967).
- 90 G. Lowe, G. Sheppard, M. L. Sinnott u. A. Williams, Biochem. J. 104, 893 (1967).
- 91 T. Osawa u. Y. Nakazawa, Biochim. biophysica Acta 130, 56 (1966).
- 92 S. Shinka, M. Imanishi, N. Miyagawa, T. Amano, M. Inouye u. A. Tsugita, Biken J. (Osaka) 10, 89 (1967).
- 93 B. Bonavida, A. Miller u. E. Sercarz, Informationsaustauschgruppe Nr. 5, Immunopathologie (31. 1. 1967).
- 94 R. V. Fellenberg u. L. Levine, Immunochemistry 4, 363 (1967).
- 95 O. Kuwahara, S. Shinka, M. Imanishi, N. Miyagawa, T. Mori u. T. Amano, Biken J. (Osaka) 9, 1 (1966).
- 95a R. Arnon, J. Biochemistry (Berlin) 5, 583 (1968); R. Arnon u. M. Sela, Proc. nat. Acad. Sci. USA 59 (1969), im Druck.
- 96 P. Jollès, Bull. Soc. Chim. biol. 49, 1001 (1967).
- 97 J. Jollès, G. Spotorno u. P. Jollès, Nature (London) 208, 1204 (1965).
- 98 M. Imanishi, S. Shinka, N. Miyagawa, T. Amano u. A. Tsugita, Biken J. (Osaka) 9, 107 (1966).
- 99 J. Jollès, J. Hermann, B. Niemann u. P. Jollès, Europ. J. Biochem. (Berlin) 1, 344 (1967).
- 100 B. Niemann, J. Hermann u. J. Jollès, Bull. Soc. Chim. biol. 50, 923 (1968).
- 101 P. Jollès, J. Saint-Blancard, D. Charlemagne, A.-C. Dianoux, J. Jollès u. J.-L. Le Baron, Biochim. biophysica Acta 151, 532 (1968).
- 102 J.-P. Locquet, J. Saint-Blancard u. P. Jollès, Biochim. biophysica Acta 167, 150 (1968).
- 103 R. E. Canfield u. S. McMurry, Biochem. biophysic. Res. Commun. 26, 38 (1967).
- 104 A.-C. Dianoux u. P. Jollès, Helv. chim. Acta 52 (1969), im Druck.
- 105 D. Charlemagne u. P. Jollès, Bull. Soc. Chim. biol. 49, 1103 (1967).
- 106 P. Jollès u. J. Jollès, Nature (London) 192, 1187 (1961).
- 107 J. Jollès u. P. Jollès, Biochemistry (Washington) 6, 411 (1967); Bull. Soc. Chim. biol. 50, (1968), im Druck.
- 108 J.-F. Petit u. P. Jollès, Nature (London) 200, 168 (1963).
- 109 J.-F. Petit, M. Panigel u. P. Jollès, Bull. Soc. Chim. biol. 45, 211 (1963).
- 110 D. Charlemagne u. P. Jollès, Nouvelle Rev. franc. Hématol. 6, 355 (1966).
- 111 E. F. Osserman u. D. P. Lawlor, J. exp. Medicine 124, 921 (1966).
- 112 P. Jollès, M. Sternberg u. G. Mathé, 3. int. Lysozym-Symposium, Mailand 1964.
- 113 P. Jollès, M. Bonnafé, A. Mouton u. L. Schwarzeberg, Rev. franç. études clin. biol. 12, 996 (1967).
- 114 A. Mouton u. P. Jollès, unveröffentlicht (1968).
- 115 G. Koch u. W. J. Dreyer, Virology 6, 291 (1958).
- 115a M. Inouye u. A. Tsugita, J. molecular Biol. 37, 213 (1968).
- 116 G. Streisinger, F. Mukai, W. J. Dreyer, B. Miller u. S. Horiuchi, Cold Spring Harbor Sympos. quantitat. Biol. 26, 25 (1961).
- 117 S. Brenner, L. Barnett, F. H. C. Crick u. A. Orgel, J. molecular Biol. 3, 121 (1961).
- 118 E. Terzaghi, Y. Okada, G. Sterisinger, J. Emrich, M. Inouye u. A. Tsugita, Proc. nat. Acad. Sci. USA 56, 500 (1966).
- 119 A. Tsugita, M. Inouye, E. Terzaghi u. G. Sterisinger, J. biol. Chemistry 243, 391 (1968).
- 120 R. F. Gesteland, W. Salser u. A. Bolle, Proc. nat. Acad. Sci. USA 58, 2036 (1967).
- 121 R. F. Gesteland, W. Salser u. A. Bolle, Nature (London) 215, 588 (1967).
- 122 P. Jollès, M. Horisberger u. E. van Leemputten, unveröffentlicht (1968).
- 123 P. Jollès, J. Jollès-Thaureaux u. C. Fromageot, C. R. Séances Soc. Biol. Filiales 151, 1368 (1957).
- 124 P. Jollès u. S. Zuili, Biochim. biophysica Acta 39, 212 (1960).
- 125 B. Niemann u. P. Jollès, unveröffentlicht (1968).
- 126 K. Meyer, E. Hahnel u. A. Steinberg, J. biol. Chemistry 163, 733 (1946).
- 127 E. L. Smith, J. R. Kimmel, D. M. Brown u. E. O. P. Thompson, J. biol. Chemistry 215, 67 (1955).
- 128 J. B. Howard u. A. N. Glazer, J. biol. Chemistry 242, 5715 (1967).
- 129 P. Jollès, Proc. Roy. Soc. (London), Ser. B 167, 350 (1967).
- 130 H. de Wijs u. P. Jollès, Biochim. biophysica Acta 83, 326 (1964).
- 131 N. Sharon, J. Jollès u. P. Jollès, Bull. Soc. Chim. biol. 48, 731 (1966).
- 132 N. Arnheim u. A. C. Wilson, J. biol. Chemistry (1968), im Druck.
- 133 P. Jollès, Revue des Docteurs en Pharmacie (Paris) 1968.
- 133a U. W. Smith, R. Witty u. P. Brown, Nature (London) 220, 387 (1968).
- 133b D. Cattan, D. Bourgoin u. U. Joly, Bull. Soc. Chim. biol. 50, 409 (1968).
- 134 D. Romeo u. B. de Bernard, Nature (London) 212, 1491 (1966).
- 135 J. L. Strominger u. J.-M. Ghuysen, Science (Washington) 156, 213 (1967).
- 136 J. M. Ghuysen u. J. L. Strominger, Biochemistry (Washington) 2, 1110, 1119, (1963).
- 137 E. Munoz, J. M. Ghuysen, M. Leyh-Bouille, J.-F. Petit u. R. Tinelli, Biochemistry 5, 3091 (1966).
- 138 D. J. Tipper, J. L. Strominger u. J. M. Ghuysen, Science (Washington) 146, 781 (1964).
- 139 M. J. Conover, J. S. Thompson u. G. D. Shockman, Biochem. biophysic. Res. Commun. 23, 713 (1966).
- 140 H. Felsenfeld u. R. E. Handschumacher, Molecular Pharmacol. 3, 153 (1967).
- 141 U. Brodbeck, W. L. Denton, N. Tanahashi u. K. E. Ebner, J. biol. Chemistry 242, 1391 (1966).
- 142 K. Brew, T. C. Vanaman u. R. L. Hill, J. biol. Chemistry 242, 3747 (1967).
- 143 N. M. Green, Nature (London) 217, 254 (1968).
- 144 J. H. Hash u. M. V. Rothlauf, J. biol. Chemistry 242, 5586 (1967).
Citing Literature
This is the
German version
of Angewandte Chemie.
Note for articles published since 1962:
Do not cite this version alone.
Take me to the International Edition version with citable page numbers, DOI, and citation export.
We apologize for the inconvenience.